Banijci i Kordunaši sa istoka Hrvatske posetili zavičaj

Mnogo Banijaca i Kordunaša žive daleko od svog zavičaja, a veliki broj svoj novi dom pronašao je na istoku Hrvatske. Od 2007. u Vukovaru deluje Zavičajni klub Kordunaša i Banijaca koji nosi ime po osnivaču gotovo svih poratnih srpskih institucija u Hrvatskoj Milošu Vojnoviću poreklom iz sela Crni Potok na Kordunu.

Do ove godine je organizovano tri posete Baniji i Kordunu koje nose ime „Stazama zavičaja“ i sva tri puta je krajnji cilj bio upravo Crni Potok, međutim ove godine u organizaciji pomenutog udruženja, Veća srpske nacionalne manjine Vukovarsko-sremske županije, Zajedničkog veća opština i Samostalne demokratske srpske stranke, poseta je završila u selu Perna na Kordunu koje je toga dana proslavljalo seosku slavu.

- Kad god idemo na to područje, želimo da i ljudi koji nisu vezani za taj kraj, a naši su prijatelji i saradnici, vide ta mesta, upoznaju se sa ljudima i načinom života. Iako smo tri godine išli u rodno selo Miloša Vojnovića Crni Potok, ove godine smo se odlučili da to bude nešto drugačije. S obzirom na to da je tradicionalni narodni zbor u Perni, odlučili smo se za ovo selo. Kako nije cilj samo da se ode od tačke A do tačke B, nego je cilj da ljudi koji prvi put idu u te krajeve, vide i neka druga mesta. Odlučili smo se da krenemo sa banijske strane, da vidimo neke od lokaliteta, neka od stratišta iz Drugog svetskog rata kao što su Dubičke krečane, zatim da budemo primljeni u Opštini Dvor. To se pre svega odnosi na one članove našeg udruženja koji su poreklom sa Banije, da prođu kroz svoja sela. Pogotovo mi je bilo drago slušati u autobusu kad su ljudi prolazili kroz svoja ili komšijska sela pa su videli određene zaseoke i prisetili se ljudi koji su tu nekad živeli – navodi predsednik Zavičajnog kluba Kordunaša i Banijaca Bogdan Rkman.

Sreli rodbinu koju nisu videli 40 godina

Rkman je tokom celog puta animirao putnike pričavši šale na račun Kordunaša i Banijaca ili događaje, srećne, ili ipak one tužne koji su zadesili srpski narod ovog područja, a koji su se odigrali na lokacijama kroz koje je autobus išao. Jedno od odredišta bilo je i banijsko selo Dragotina koje je takođe obeležavalo seosku slavu, odnosno crkva posvećena Uspenju presvete Bogorodice koja se nalazi na brdu iznad sela.

- Ova crkva je napravljena 1900. godine za vreme austrougarske vlasti. Selo je pre Drugog svetskog rata imalo 900 stanovnika, ali je posle to stanovništvo prepolovljeno, a do Oluje je konstantno bilo oko 500 stanovnika. Tek oko 1975. godine selo se počelo poljoprivredno modernizovati. Mladi ljudi su zbog toga ostajali jer su radili u poljoprivredi. Nakon egzodusa usled Oluje, u selo se vratilo oko 140 duša, uglavnom starije životne dobi. Mladi su se odselili u Srbiju ili u inostranstvo. Stanovništvo je uglavnom staro i mesto je u odumiranju, međutim ima nekih naznaka da bi se tu mogao povratiti život jer nam država dovodi regionalni vodovod. Do sada nismo oskudevali sa vodom, ali ove godine je nema jer je zemljotres učinio svoje, temperatura je kao i svuda bila veoma visoka pa su izvori presušili. Možda je dovođenje vodovoda neki znak da bi selo kao i okolina mogli živnuti. Nadamo se ako dođe do izgradnje nekih pogona da bi se i mladi mogli vratiti – optimistično završava priču o Dragotini, koja tužnu sudbinu deli sa još stotinu drugih banijskih sela, meštanin Milan Španović.

Hram u Dragotini

Putnici sa istoka su za krajnji cilj ovog, kako Bogdan Rkman voli da kaže, studijskog putovanja, imali zbor u Perni. Iako je za mnoge prošlo vreme godišnjih odmora i velik broj „gastarbajtera“ se vratio u inostranstvo, perjanski zbor je bio veoma posećen, posebno zbog pridošlih gostiju.

- Posebno mi se dopala rečenica jedne od naših članica koja je ushićeno rekla dok je plesala kolo: „Boro, našla sam svoju rodbinu!“ Znači da nije bilo ovakvog studijskog putovanja, ona ne bi našla svoje daljne rođake koje nije videla sigurno 40 godina. Osim negovanja tradicije, čuvanja imena Miloša Vojnovića i upoznavanja krajeva, sama činjenica da ljudi vide rodbinu, komšije i prijatelje koje nisu videli po 30-40 godina i onda se jedva prepoznaju jeste nešto najvrednije na ovakvim putovanjima. Važno je da na ovakvim izletima postoji celodnevni sadržaj, kako bi posetioci stekli utisak o mestima koja obilaze, a siguran sam da su naši saputnici poneli lepe impresije – tvrdi Bogdan Rkman.

Protojerej Mile Ristić i Bogdan Rkman ispred spomenika u Perni

Osim obeležavanja seoske slave, služen je parastos i položeni su venci za blizu 500 ljudi koji su stradali u Drugom svetskom ratu, od kojih su velik broj bile bebe i deca. Paroh iz Vrginmosta i Topuskog protojerej Mile Ristić služio je kratku liturgiju na mestu gde je nekad postojala seoska crkva, srušena u jeku Drugog svetskog rata, koja je danas obeležena krstom.

- Iako ne postoji hram, ovde vidimo Crkvu, ali onu Crkvu koja se piše velikim slovom jer vernici su, zajednica ljudi koji s Bogom čine Crkvu. Mi danas činimo živu Crkvu koja ovde na ovome svetom mestu gde je postojala građevina, hram sagrađen pre 300 godina, a srušen u Drugom svetskom ratu. Ostali smo mi kao živi svedoci naše svete, hrišćanske, pravoslavne crkve. Danas okupljeni na ovaj veliki dan proslavljamo Svetu Bogorodicu, njeno presveto i uzvišeno ime jer znamo da je ona u blizini prestola Božjega i da neprestano moli Gospoda Boga za spas grešnog roda ljudskoga – rekao je u svojoj besedi okupljenim vernicima prota Mile koji, između ostalih mesta, opslužuje i Pernu.

Na ovom studijskom putovanju, putnici su obišli i mesta stratišta u Drugom svetkom ratu na lokaciji Dubička krečana kod Hrvatske Dubice i u jednom od nekad najvećih banijskih sela Slabinji.

*Ovaj tekst je nastao u sklopu projekta „Tu gdje živimo“ koji je podržao Fond za poticanje pluralizma i raznovrsnosti elektroničkih medija Agencije za elektroničke medije.