Burno ratno vreme i kraj loze nakon rata

Petar Georgević predao je svoju lekarsku ordinaciju svom sinu Jovanu 1927. godine i nakon toga se povukao u miran život. Bolovao je od Parkinsonove bolesti i četiri godine kasnije, odnosno 1931. godine je preminuo. Jovan se godinu dana nakon očeve smrti oženio Brankom Dinić, profesorkom francuskog jezika u vinkovačkoj gimnaziji. Branka je bila rodom iz Požarevca i od Jovana je bila četiri godine starija. Svoje jedino dete, sina Pericu, dobili su 1933. godine. Nažalost, Perica je, kako se to danas kaže, bio dete sa posebnim potrebama.

Pred Drugi svetski rat, 1939. godine dr Jovan je bio mobilisan, a šest vojničkih meseci proveo je na vinkovačkom vojnom poligonu Vašarište (danas je na tom mestu Hrvatski auto-moto klub). Potom je radio u svojoj ordinaciji, a onda je i za njega i za sve ostalo srpsko stanovništvo nastupio pravi pakao jer je Kraljevina Jugoslavija bila okupirana od strane Hitlerovog Trećeg Rajha.

Porodičnu kuću Georgevića u centru Vinkovaca Nemci su hteli da rekviriraju za svoje potrebe, ali su nakon razgovora sa Jovanom koji su vodili na tečnom nemačkom jeziku od toga odustali. Njega i brata mu Stevana, vinkovačkog zubara, ustaše neko vreme ne diraju jer su u njihovu kuću švapski oficiri dolazili na večere i druženje. Međutim, dr Jovan je ponovo mobilisan, ovaj put od ustaških vlasti i odlazi na front kod Donjeg Miholjca.

Jovan je sa fronta pušten uz odobrenje, ali se njegovo putovanje vozom od Osijeka do Vinkovaca iskomplikovalo jer je pod vozom eksplodirala mina. Mašinovođa, izvesni Šlajmah, nazvao je sa stanice u Gabošu ustašku komandu u Vinkovcima i za podmetnutu minu optužio dr Georgevića koga je video u vozu. Na stanici u Vinkovcima doktora je čekalo 60 ustaša i desetak Švaba s očiglednom namerom da ga tu na licu mesta likvidiraju, ali su se za doktora Jocu zauzeli železničari, pogotovo Kosta Gavranović i folksdojčer Šrajcer, koji su takođe bili u vozu i ustvrdili da on nije mogao da izvrši diverziju.

Po povratku u Vinkovce zatekao je praznu kuću. Njegova majka, supruga i sin sklonili su se u Županju, a brat Stevan odveden je u logor. I pored svega toga Jovan nije hteo da napusti Vinkovce, a da bi u njima ostao celu porodicu preveo je u katoličanstvo. Upisavši se u knjigu katoličkih župljana kod tadašnjeg vinkovačkog župnika monsinjora Pavlovića bio je ostavljen da radi u svojoj ordinaciji i u željezničkoj ambulanti. U vojnoj evidenciji je vođen kao domobranski satnik (kapetan). Radeći u ordinaciji od svojih pacijenata slušao je ispovesti o stradanjima Srba u Vinkovcima i okolini o čemu je vodio detaljne zabeleške. Zapisivao je imena i prezimena ubijenih kao i onih koji su odvedeni u logore.

Sedam dana nakon 13. aprila 1945. i prolaska partizana kroz Vinkovce dr Georgević i njegov prijatelj profesor gimnazije Jovan Pjevač odlaze za partizanima. Imao je sreće što je u šumama Papuka naišao na Ljuboju Vojvodića, ujaka svog kumčeta Jove Despotovića, koji je potvrdio da njih dvojica nisu saradnici ustaša i nemačkih okupatora. Ušli su u sastav Treće armije partizanske vojske Jugoslavije kod Podravske Slatine. Jovan je raspoređen u ambulantu gde je lečio ranjene i bolesne partizane. Nije poznato zašto su se doktor i njegov prijatelj odlučili na taj korak tek nakon sedam dana od oslobođenja Vinkovaca. Ostalo je nepoznato i to kakva i od koga im je pretila opasnost ako ostanu u gradu u kom su partizani već držali vlast. Kako bilo, u Vinkovce su se vratili početkom juna.

Poratno vreme

Nakon rata dr Jovan Georgević nastavio je da radi ono što je najbolje znao, da leči ljude. Postao je direktor Doma zdravlja železničara i ponovo se aktivirao u šahovskom klubu. Njegova majka Danica umrla je 1956. godine, a na njenom sprovodu 6. jula bili su stari i novi vinkovački prota Šušić i Janković, te mirkovački paroh Ružić. Pored njih sahrani su prisustvovala i sva tri vinkovačka rimokatolička sveštenika kao i šest časnih sestara i nezapamćeno mnoštvo građana. Sve je to jasno pokazivalo koliko poštovanje su Jovan Georgević i njegova porodica uživali u svom gradu.

Za uspešno delovanje u zdravstvu te kulturnom i sportskom životu Grad Vinkovci nagradio je 1961. godine dr Jovana Georgevića nagradom ustanovljenom 13. aprila 1960. na dan oslobođenja Vinkovaca od ustaško-nacističke vlasti. Vinkovčani koji su prvi poneli tu nagradu bili su dr Georgević i gimnazijski profesor Juraj Ugrin-Šparac.

Nakon majke, Jovan je 1962. godine ostao i bez supruge Branke, a on sam obolio je od šećerne i Parkinsonove bolesti. U njemu se tada budi i strah za sudbinu njihovog jedinca Perice koji nije bio sposoban za samostalan život. Zato je doktor sa svojim prijateljem Lukom Franićem, takođe lekarom dermatovenerologom, sklopio dogovor. Ostaviće mu svoju porodičnu kuću u centru grada, a u zamenu za to da se Franić nakon njegove smrti pobrine za njegovog sina Pericu, da ga dohrani.

Dr Jovan Georgević umro je 30. juna 1975. godine, a sahranjen je na vinkovačkom pravoslavnom groblju koje se nalazi nedaleko od crkve Silaska Svetog Duha na Apostole. Poslednji Georgević, Jovanov sin Perica, umro je 7. aprila 1986. godine i tu se njihova priča završava, ali uspomena na dr Jocu u Vinkovcima je i dalje veoma živa.

Bogata ostavština

U njegovoj ostavštini sačuvane su knjige o šahu (3 rada u 7 publikacija) koje je napisao, objavljeni i neobjavljeni stručni medicinski radovi, magnetofonske trake na koje je snimao svoje memoarske zapise, kao i brojne istorijske rasprave o prošlosti grada Vinkovci i njegove okoline i brojni drugi zapisi. Deo tih spisa je nestao pre i tokom Drugog svetskog rata, a dosta ih je i objavljeno posle rata u Godišnjacima vinkovačkog ogranka Matice hrvatske.

Vinkovački poštanski ured izdao je 1. juna 2011. godine na 110. godišnjicu rođenja dr Jovana Georgevića prigodni poštanski žig sa tekstom „Liječnik i športaš Jovan Georgević – Joco 110. obljetnica rođenja”, podsećajući i na taj način na ovog izuzetnog čoveka i odajući mu zasluženo poštovanje. Žig je od pomenutog datuma u upotrebi u poštanskom uredu 32100 Vinkovci. U izdanju novosadske izdavačke kuće Nevkoš 2001. godine objavljena je knjiga „Jovan Georgević” autorke Nives Majnarić-Pandžić.

Tragom priče o ovom lekaru i humanisti, 17. marta zaputili smo se i u Vinkovce. Na pravoslavnom groblju pronašli smo porodičnu grobnicu Georgevića i tu smo se uverili u činjenicu da se doktora Jovana još uvek sećaju svi stariji Vinkovčani, ali ćemo vam o tome pričati u sledećem, poslednjem nastavku ovog feljtona.

Nastaviće se...

Izvori:

Dušan Sp. Vojvodić; „Znameniti Srbi vinkovačkog kraja”, Gradska biblioteka Novi Sad, Novi Sad 2004. godine.

Tomo Šalić; „Vinkovački leksikon”, Vinkovci 2007.

https://novosti.hr/vinkovacka-groblja-spomen-obiljezja-7/?fbclid=IwAR12YBuz5P5Li_Cn-9B_n4u2pg12XSmhOuOqodrR-gzEYnIGQdyu1qPIUIE

https://www.posta.hr/pregled-zigova/207?p=2289

Raniji nastavci feljtona: 

https://srbi.hr/porodica-georgijevic-dvovekovna-vertikala-gradjanskog-zivota-u-vinkovcima/

https://srbi.hr/lekar-izrazenog-sportskog-duha/

https://srbi.hr/zaljubljenik-u-istoriju-vinkovackog-kraja/