Đorđu Nešiću uručena „Velika Bazjaška Povelja”
U Rumuniji od 17. do 20. avgusta najveći književni festival Srba u rasejanju „Dani Preobraženja Srba u Rumuniji”.
Povodom praznika Preobraženja Srpska zajednica iz Rumunije tradicionalno dodeljuje „Veliku Bazjašku Povelju”, za ukupno pesničko i književno delo. Ovogodišnji dobitnik ovog velikog književnog priznanja, 30. po redu, je srpski pesnik iz Hrvatske Đorđe Nešić.
„Dani Preobraženja Srba u Rumuniji”, su najveći književni festival Srba u rasejanju, a pokrovitelj ove prestižne književne nagrade je Grad Vršac koji je i jedini grad u Srbiji koji na takav način podržava srpsku kulturu i književnost srpske nacionalne manjine u Rumuniji.
Nagradu tradicionalno u Bazjašu, pored Dunava, pri srpskom manastiru, kojeg je po predanju osnovao Sveti Sava 1225. godine, dodeljuje Savez Srba u Rumuniji. Shodno tome, manastir nosi ime „Vaznesenja Gospodnjeg, Svetosavska Obitelj”. Nagradu dodeljuje žiri srpskih književnika koji žive i rade u Rumuniji i koji svoja dela pišu na srpskom jeziku. Osnovana je 1994. godine i Nešić je njen trideseti dobitnik. U ime Grada Vršca, dodeli Povelje prisustvovali su članovi Gradskog veća Trajan Kačina i Slobodan Jovanov.
- Čast mi je da drugi put za redom budem u Bazjašu prilikom dodele ovog posebnog priznanja. Savez Srba u Rumuniji već 30 godina dodeljuje ovu prestižnu nagradu, koja je simbol saradnje srpskih književnika sa celog Balkana. Grad Vršac podržava ovu manifestaciju, darodavac je nagrade i kao lokalna samouprava – nastavićemo da jačamo kulturne i istorijske veze između Grada Vršca i srpske nacionalne manjine iz Rumunije - rekao je u svom obraćanju Trajan Kačina.
Nagrada je Nešiću svečano uručena drugog dana uoči Preobraženja nakon održanog bogosluženja ispred manastira, pred velikim brojem Srba iz Rumunije, Dodeli Povelje prisustvovala su sveštena lica i predstavnici četiri manastira Srba iz Rumunije kao i Generalni konzul Republike Srbije u Temišvaru Vladan Tadić. Nagradu je uručio predsednik Saveza Srba iz Rumunije i narodni poslanik u rumunskom parlamentu, Ognjan Krstić, a tom prilikom okupljenima se obratio i sam laureat Đorđe Nešić.
- Književnost je na margini društva, a poezija na margini književnosti. Ako tome dodamo pisanje poezije van matice, eto podsetnika za Pašićev paradoks koji kaže 'spasa nam nema - propasti nećemo' - rekao je, između ostalog, Đorđe Nešić.
Nakon dodele priznanja, u Srpskom Domu Kulture, koji funkcioniše pri manastiru, održano je međunarodno pesničko veče, sa srpskim pesnicima iz Srbije, Rumunije, Republike Srpske, Hrvatske, Češke, Nemačke, Francuske.
Sudbina Srba Rumunije slična sudbini svih Srba koji žive van matice
O svojim utiscima sa dodele nagrade i boravku u Rumuniji Nešić nam je ispričao nakon svog povratka u Dalj.
- Imena mojih prethodnika, dobitnika ove nagrade, su imena među kojima je biti upisan zaista velika čast. Njen prvi dobitnik bio je Ivan Lalić, a tu su još Matija Bećković, Dobrica Erić, Ljubomir Simović, Rajko Nogo, Miodrag Pavlović, a od ovih malo mlađih tu su Milosav Tešić, Đorđo Sladoje, Ivan Negrišorac, Nikola Vujčić i mnogi drugi – rekao je Nešić.
Manastir Bazjaš nalazi se na obali Dunava uz niz srpskih sela i nekoliko manastira u blizini Velikog Gradišta. Osnovao ga je Sveti Sava 1225. godine, a tu je i manastir Zlatica iz iste godine i za dve godine će slaviti 800. godišnjicu postojanja.
- Sudbina Srba u Rumuniji je slična sudbini većine Srba koji žive van matične države, naglo im pada broj. Njihov najveći pogrom dogodio se nakon rezolucije Informbiroa 1948. godine, a bilo ih je preko 50 000 kada su ih rumunske vlasti prisilno, iz tog graničnog područja, deportovale u pustinju Baragan gde su ih ostavili bez ikakvih uslova za život. Stvarajući u toj bestragiji kakve takve uslove za život mnogi su i postradali. Od tog vremena broj Srba se prepolovio i njihov broj drastično opada i danas. Slična je to priča kao i kod nas, mlado stanovništvo se iseljava, staro umire, ali njihov centar je do danas ostao Temišvar gde imaju svoju Gimnaziju, pravoslavnu crkvu gde je i sedište Temišvarske eparhije i gde su značajni tragovi boravka važnih ljudi koji su doprineli srpskoj kulturi – priča Nešić.
Položaj Srba u Rumuniji je danas mnogo bolji nego što je to bio u vreme Čaušeskuove vladavine, a pogotovo nakon ulaska Rumunije u Evropsku uniju.
- Bili smo smešteni u sedištu Saveza Srba u Rumuniji u jednom lepo uređenom prostoru, a kasnije smo boravili u selu Belobreška gde Srbi takođe imaju svoj kulturni prostor. Finansiraju se iz državnog budžeta i imaju bogatu izdavačku delatnost. Izdaju svoj časopis koji se zove „Književni život” i niz drugih publikacija koje se bave proučavanjem istorije Srba u Rumuniji, objavljuju knjige savremenih pisaca koji pišu na srpskom jeziku, dakle imaju zaista jednu bogatu izdavačku delatnost i mislim da su jedna od bolje organizovanih srpskih zajednica van matične države. Pored svega imaju jako razvijenu saradnju sa kulturnim institucijama poput Matice srpske i svake godine pozivaju predstavnike raznih regiona u Srbiji, a ove godine to su bili Niš, Prokuplje, dakle taj Toplički okrug, a pozivaju i Srbe koji žive daleko od matice – objašnjava Nešić.
Iako srpski književnici iz Rumunije najviše prate rad književnika u Srbiji poznaju i rad srpskih pisaca iz Hrvatske. Jedna delegacija Srba iz Vukovara boravila je u Rumuniji devedesetih godina prošlog veka kada je na čelu tadašnjeg Srpskog kulturnog centra bio pokojni Branko Kurucić. Tada su u delegaciji bili Đorđe Nešić, Živka Komlenac i istoričar Borivoj Čalić. Još tada su uspostavljeni prvi kontakti, a onda je došlo do jednog prekida.
- Sticajem okolnosti ja sam bio u Rumuniji još nekoliko puta nakon tog prvog odlaska, ali nastojaću da ih povežem sa Prosvjetom i sa Srpskim kulturnim centrom u Vukovaru pošto oni imaju intenzivnu saradnju sa Srbima u Mađarskoj i Republici Srpskoj i mislim da je dobro da se ponovo institucionalno povežemo – istakao je na kraju Nešić.
Glavnu ulogu u duhovnom i svakom drugom opstanku Srba u Rumuniji vodi crkva, ali veliku ulogu igraju i srpski književnici koji se brinu da se Srbi povežu kulturom koja je pored vere garant da će žižak srpskog jezika i vere i dalje tinjati u tim sredinama.