Godišnjica jedne od najslavnijih brigada NOB-a

Osnivanje ove jedinice važan je datum u istoriji antifašističkog pokreta i narodnooslobodilačke borbe u Drugom svetskom ratu. Okupljanjem u Budićima kod Pakraca antifašisti su hteli da na to ponovo podsete kao i da odaju dužno poštovanje svima koji su u borbi protiv fašizma izgubili živote.

Okupljene je uznemirila vest, objavljena pre nekoliko meseci, da je konzervatorsko odeljenje predložilo brisanje iz registra spomenika podignutog na mestu, na kom je u Budićima 11. oktobra 1942. godine izvršeno postrojavanje jedinice koja je u tom momentu nosila naziv Prva slavonska brigada. I ovom prilikom ponovili su svoj apel da se to ne dogodi jer bi time bila učinjena velika nepravda svim žrtvama i borcima koji su pali u borbi protiv fašizma.

Skupu su se obratili zamenik Požeško-slavonskog župana Nikola Ivanović i predsednik Saveza antifašističkih boraca i antifašista Hrvatske Franjo Habulin koji su govorili o značaju ove godišnjice i osnivanja 12. slavonske proleterske udarne brigade.

Manifestacija je nastavljena u Gradskoj većnici u Pakracu uz prigodan kulturno-umetnički program koji je započeo himnom 12. slavonske brigade u izvođenju pevačke sekcije SKD „Prosvjeta“ pododbora Pakrac-Lipik, koja je pored himne otpevala još dve pesme. Recitacije stihova Jure Kaštelana i Branka Ćopića izvela je Mirjana Bilopavlović, a profesor Zoran Jekić iz Požege održao je izlaganje o nastanku i ratnom putu 12. slavonske brigade.

Dvanaesta slavonska proleterska narodnooslobodilačka udarna brigada formirana je 11. oktobra 1942. godine u selu Budićima kraj Pakraca od delova Prvog i Drugog slavonskog partizanskog odreda. Do 21. decembra 1942. nosila je ime Prva slavonska brigada. Tada je imala četiri bataljona, mitraljeski i topovski odsek, Omladinsku četu i bolnički vod, ukupne jačine 958 boraca, naoružanih sa 711 pušaka, dva mitraljeza, 22 puškomitraljeza i topom. Prvi komandant brigade bio je Bogdan Crnobrnja. Naziv proleterska brigada je dobila 26. oktobra 1944. godine. Za zasluge tokom Narodnooslobodilačke borbe brigada je odlikovana Ordenom narodnog oslobođenja, Ordenom partizanske zvezde i Ordenom bratstva i jedinstva, a 21. jula 1977. godine i Ordenom narodnog heroja. Kroz brigadu je prošlo oko 8.000 boraca, poginulo je oko 1.600 boraca, dok je svaki treći bio ranjen.