Komemoracija povodom stradanja Srba u Sloboštini

Bile su to uglavnom majke sa decom i stariji ljudi od kojih je veći deo bile izbeglice sa Kozare a ostatak njih oko 250 Srbi sa područja požeških sela. Zločin u Sloboštini bio je završetak krvavog avgustovskog ciklusa stradanja Srba 1942. na području Pakraca i Požege koje je započelo 4. avgusta u selima Toranj i Dereza kod Pakraca, a Sloboština je jedno od retkih mesta u kojima je nakon rata izvršena ekshumacija posmrtnih ostataka ubijenih.

Prema rezultatima novijih istraživanja zasnovanih na dostupnoj arhivskoj građi utvrđeno je da je na tom mestu 16. avgusta 1942. godine, na monstruozan način, ubijeno 954 žene i 142 dece. U znak sećanja na žrtve tog krvavog ustaškog pira u Sloboštini je održan komemorativni skup i obeležena 80. godišnjica njihovog mučeničkog stradanja.

Skup su organizovali Udruženje antifašističkih boraca i antifašista Požege, Srpska pravoslavna Eparhija pakračko-slavonska na čelu sa episkopom pakračko-slavonskim Jovanom i Veće srpske nacionalne manjine Požeško-slavonske županije koje je predvodio zamenik župana Nikola Ivanović.

Učesnici komemoracije najpre su se okupili na molitvenom sabranju i Svetoj arhijerejskoj liturgiji u spaljenoj seoskoj crkvi, a komemoracija je nastavljena na mestu na kome su mučenici sahranjeni.

Stradali samo zato što su bili Srbi

Okupljenima se sa nekoliko prigodnih reči obratio sekretar Udruženja antifašističkih boraca i antifašista Požege Ranko Janković koji je između ostalog rekao da su sve žrtve ovog zločina bile pravoslavni Srbi i da u izvršenju toga zločina nisu učestvovali nemački vojnici kako to pojedini mediji godinama i uporno objavljuju, nego su zločin izvršile ustaše.

- Poslednjih petnaest dana obilazimo mesta srpskih stratišta, tamo smo imali spomenike ili ostatke spomenika i imali smo nešto malo meštana da nas dočekaju kako bismo na dostojan način održali komemoraciju. Stotine Srba stradali su tog kobnog augusta pre 80 godina, samo zato što su bili Srbi, samo zato što su bili pravoslavni. Nije tu bilo ideologije, nije bilo nikakve zle krvi prema tadašnjem režimu da bi postradali na takav način, a stradali su samo zato što su želeli da žive, što su verovali u svoju braću Hrvate, što su verovali u zajednički život na ovim prostorima – rekao je zamenik požeško-slavonskog župana iz redova srpske zajednice Nikola Ivanović i dodao da će se okupljanja na ovim mestima nastaviti i dalje kao i zahtevi za obnovu spomenika i dostojno obeležavanje spomenika pobedi naroda u Kamenskoj kao mesta koje je objedinjavalo sve u Slavoniji.

Nikola Ivanović

Nakon prigodnih obraćanja, položeni su venci na spomen obeležju, a vence su položili Požeško-slavonska županija, Savez antifašističkih boraca i antifašista Republike Hrvatske predvođeni predsednikom Franjom Habulinom, Veće srpske nacionalne manjine Požeško-slavonske županije, Udruženje antifašističkih boraca i antifašista Požege, Veće srpske nacionalne manjine Grada Pakraca i Grada Lipika, Gradsko veće srpske nacionalne manjine Požega, članovi Socijaldemokratske partije Hrvatske, članovi Udruženja antifašista iz Vukovara, Orahovice, Slatine i Virovitice, članovi Samostalne Demokratske Srpske Stranke Pakrac i članovi Udruženja SUBNOR-a Kozarska Dubica.

Komemorativnim skupom na najvećem stratištu u Sloboštini, završeno je obeležavanje događaja poznatog kao „Krvavi avgust“ koje je započelo u selima Toranj, Donja i Gornja Obrijež, Dereza, Japaga, Branešci, Kusonje, Dragović te Gornja i Donja Šumetlica.

Uoči komemoracije u Sloboštini, u petak 12. avgusta, istoričar Milan Radanović iz Arhiva Srba održao je u Srpskoj kući u Pakracu predavanje o stradanju Srba na prostoru od Jasenovca do Đakovštine te Drave na severu i Save na jugu. Kroz ovo predavanje prisutni na skupu bili su upoznati sa rezmerama zločina nad Srbima koje su tokom Drugog svetskog rata vršile Pavelićeve ustaše i nemački okupatori.