Sami brinu o sebi i svom nasleđu

Smešteno na obroncima Fruške Gore, uz Dunav, na glavnom putu, Opatovac je nekada bio razvijeno selo koje je svoj zenit po broju stanovnika dostiglo za vreme Kraljevine SHS kada je ovde bilo nešto manje od hiljadu stanovnika.

Nakon Drugog svetskog rata broj stanovnika znatno je smanjen da bi 1991. godine došao do brojke od 550 popisanih stanovnika u ovom mestu. Posle toga sledi drastičan pad i svaki novi popis bio je sve porazniji, da bi na ovom poslednjem iz 2021. godine ta brojka došla do jedva 252 stanovnika. Po tvrdnjama meštana, stvarni broj danas je daleko manji.

Opatovac je oduvek bio sredina u kojoj su živeli i pravoslavni i katolici vernici. Po popisu Sremske županije iz 1781. godine u ovom mestu pravoslavni Srbi su bili apsolutna većina u odnosu na Mađare, Nemce i Hrvate. S vremenom, taj odnos se menjao da bi danas ovde živelo svega četrdesetak Srba.

- Ima svega desetak srpskih kuća i to su uglavnom staračka domaćinstva. Dosta se ljudi iselilo nakon reintegracije, mahom preko, u susednu Vojvodinu. U celom selu pitanje je da li ima ukupno 180 stanovnika – kaže jedan od preostalih opatovačkih Srba Gojko Ganić.

U ovom mestu nalazi se pravoslavni hram Svetog velikomučenika Georgija podignut 1802. godine. U toku je obnova spoljašnjeg dela hrama. Ovde su službovali mnogi sveštenici, neki od njih sahranjeni su na pravoslavnom groblju o kojem brigu vode preostali stanovnici. Put do groblja nije asfaltiran, a ono je tek nedavno ograđeno žicom. Do pre par godina gotovo pola groblja bilo je zaraslo u korov i šiblje.

- Koliko smo mogli to smo na dobrovoljnoj bazi radili i raskrčivali. Opština nam je pomogla i poslala bager. Ima još posla, a mi ćemo opet na zimu nastaviti krčenje još jednog dela groblja. Ima desetak ljudi koji dođu i rade ovde na dobrovoljnoj bazi – ističe Gojkov stariji brat Borislav Lučić.

Među grobovima nalazi se i grob sveštenika Emilijana Josifovića koji je kao svršeni bogoslov, rodom iz Sremske Mitrovice, u ovu parohiju postavljen za administratora 1899. godine, a pet godina kasnije i za sveštenika sotinačkog i opatovačkog. Kratko vreme, tokom Prvog svetskog rata, opsluživao je i Mohovo nakon hapšenja tamošnjeg sveštenika Nikole Bronzića od strane autrougraskih vlasti. Emilijan Josifović u Opatovcu je na službi dočekao i Drugi svetski rat, a već 1941. godine ustaše su ga ubile i njegovo telo bacile u bunar.

Posmrtni ostaci sveštenika sahranjeni su na opatovačkom groblju, ali bez ikakvog nadgrobnog obeležja, dok njegovo ime nije bilo upisano ni na Spomen-ploču koja je sve do 1998. godine stajala u centru mesta među žrtvama ustaškog i fašističkog terora. Nepravdu su pre četredesetak godina otklonili članovi crkvenog odbora koji su svom nekadašnjem svešteniku podigli i spomenik.

- O njemu znam iz priče moga oca i drugih seljana koji su ga pamtili. Pričalo se da je za vreme Drugog svetskog rata ubijen i bačen u bunar. Ovde je sahranjen, a onda su mu njegovi parohijani podigli spomenik. Otac je pričao da je bio jedan jako fin čovek i dobar sveštenik – naglašava Gojko Ganić.

Od Dragosavljevića do Lučića

Imalo je ovo mesto brojne ugledne ljude, među njima braća Ganić ističu ime Veselina Lučića.

-  Iz priče starijih što sam čuo o njemu, znam da je bio Opatovčanin i bio je inženjer niske i visoke gradnje i živeo je u Beogradu. Ovde je imao imanje, ali nije imao naslednika i kuću pored crkve poklonio je Matici srpskoj u Novom Sadu. Čuo sam priču da je u ono vreme u Beogradu imao 17 kuća, da li je taj podatak tačan to ne znam, ali to se pričalo među našim Opatovčanima. Njegovi roditelji sahranjeni su ovde na groblju i on im je podigao spomenik – priča Borislav Ganić.

Malo je poznato da je u Opatovcu službovao Adam Dragosavljević, rođen u Beremendu u Baranji, kasnije učitelj, opštinski beležnik u Šidu, sekretar suda u Beogradu, upravnik škola u Šidu. Ujedno, Dragosavljević je bio dopisni član Društva srpske slovesnosti (preteče SANU) i jedan od prvih pristalica jezičkih reformi Vuka Karadžića.

Kao učitelj službovao je u Šiklošu, Vinkovcima, Mohaču, Vukovaru, Šidu. Upravnik škola šidskih bio je u dva navrata kao i u Gibarcu i Opatovcu. Bio je oženjen sa Marijom Ristić iz Vukovara sa kojom je imao tri kćerke i jednog sina. Umro je 1862. godine kod jedne ćerke u Opatovcu nakon što se vratio sa županijske skupštine u Vukovaru.

Srbi su danas ovde organizovani kroz Veće srpske nacionalne manjine koje ima deset članova i deluje na nivou opštine Lovas, a aktivno je već drugi mandat. Međutim, sve aktivnosti odvijaju se na inicijativu samih meštana koji ujedno i pokrivaju sve troškove akcija kao što je ona navedena na pravoslavnom groblju. Upravo je groblje, kao i hram Svetog velikomučenika Georgija, najveći svedok bitisanja Srba u ovom mestu u kojem ih danas ima tek u tragovima.

*Ovaj tekst je nastao u sklopu projekta „Tu gdje živimo“ koji je podržao Fond za poticanje pluralizma i raznovrsnosti elektroničkih medija Agencije za elektroničke medije.