Paučje – selo na izvoru Vuke

Do Paučja može se doći iz dva smera, upravo preko Levanjske Varoši i drugim putem, nešto lošijim, od jezera Borovik. Nalazi se na 215 metara nadmorske visine, okruženo brojnim šumama, a pred Drugi svetski rat imalo je više od 500 stanovnika. Danas je taj broj daleko manji.

- Teško se živi ovde, neko nekako. Ljudi se bave poljoprivredom, uglavnom, teško je, nije dobro. Sada ovde živi četrdesetak stanovnika, pre rata bilo nas je daleko više, od tada je dosta ljudi otišlo, iselilo se – kaže jedan od retkih preostalih stanovnika ovog živopisnog mesta Božidar Šobačić. 

Poslednjih godina Paučje se pretvara u vikend naselje, pogotovo nakon što je 2022. godine do njega izgrađen novi asfaltni put. S tim u vezi ovde se javljaju i oblici kontinentalnog turizma, a stanovništvo koje živi baš u Paučju bavi se tradicionalnim poljoprivrednim poslovima, karakterističnim za ovaj kraj.

- Momentalno se bavim pčelarstvom, to mi je trenutno najunosnije. Proizvodim bagremov med koji je najviše zastupljen, ima i neke livade mešane, a nekada zna da zamedi i šuma, to je onaj crni med. Međutim, to je jako retko, svakih pet – šest godina. Ima onih koji obrađuju zemlju, ali to su manje površine, a ima i onih koji seku drva i žive od toga. Uglavnom, pate se ljudi svakako – ističe naš sagovornik Božidar.

U Paučju se nalazi pravoslavni hram Svetog velikomučenika Georgija, rušen i tokom Drugog svetskog rata od strane ustaša, dok je u poslednjem ratu miniran da bi novi bio podignut 2015. godine.

- Ovo je treća crkva u selu, a malo ljudi dolazi u crkvu kada su službe, bude dvoje, troje, nekada ni jedno. Jedino kada su veći praznici onda se znamo okupiti – naglašava Šobačić.

Ovde je tokom Drugog svetskog rata, u obližnjim šumama, bio smešten partizanski štab za diljsko vojno područje od 1943. godine. Pre toga, godinu dana ranije, selo su spalile ustaše, a brojno stanovništvo internirano je u logore. Prema podacima Javne ustanove spomen park Jasenovac iz ovoga sela u logorima Jasenovac i Stara Gradiška stradalo je 350 stanovnika, dok se u nekim drugim izvorima poimenično navodi da je ubijeno ukupno 246 stanovnika.

Od đaka do zavisnika

Spomenik borcima i žrtvama koji se nalazio u blizini crkve, škole i seoskog groblja je miniran 1991. godine, a onaj na groblju je delimično očuvan. Osnovna škola godinama ne radi, a do 2012. godine u njoj je bila smeštena komuna za lečenje zavisnika.

- Nije bilo dece pa nije ni škola radila. Išlo se u Levanjsku Varoš na nastavu. Nekada, kada sam ja išao u školu, ovde su išla deca iz dva sela, Milinac i Paučje. Nas je tu bilo do podne u jednoj smeni tridesetak đaka i isto toliko u drugoj smeni, a sada u Levanjskoj.

Varoši nema toliko đaka. Sela propadaju sva, ne znam zašto, ali tako je – naglašava Božidar Šobačić.

Da je ovo mesto nekada bilo naseljeno sa većinski srpskim stanovništvom danas se samo vidi po pomenutom hramu kao i retkim nadgrobnim spomenicima na ćirilici. Manje je poznato da se pored ovog sela nalazi izvor reke Vuke do kojeg se danas jako teško može doći s obzirom na to da je šuma posečena, a prostor zarastao u šiblje i šikaru.

- Ne može se izvora naći kada je u šikari, ja otprilike znam gde je, ali ne može ga se videti jer je porušena krupna šuma i sve je sada zaraslo pa se on ne vidi dovoljno – kaže Šobačić.

U blizini sela nalazi se i jezero Borovik, stvoreno krajem sedamdesetih godina prošlog veka stvaranjem akumulacije reke Vuke, dok je ime dobilo po selu koje se tu nalazilo i koje je potopljeno. To je takođe živopisno područje koje okuplja sve više ljudi, ali samo u svrhu zabave, rekreacije i ribolova. Van toga ovaj kraj ostaje pust i usamljen, gotovo bez ljudi.

*Ovaj tekst je nastao u sklopu projekta „Tu gdje živimo“ koji je podržao Fond za poticanje pluralizma i raznovrsnosti elektroničkih medija Agencije za elektroničke medije.