U Belom Manastiru predstavljena knjiga o optantima

Knjiga „Srbi optanti iz Mađarske u Kraljevini Jugoslaviji“ izašla je iz štampe 2020. godine, a njen izdavač je Srpski institut iz Budimpešte i ovo je bila njena druga promocija, nakon one održane u Novom Sadu. Proces optacije počeo je u martu 1923. godine i trajao je neprekidno, odnosno do početka Drugog svetskog rata.

- Tema optacije je deo mog interesovanja i deo mog naučnog rada koji se uopšte odnosi na međuratnu kolonizaciju tzv. severnih krajeva između dva svetska rata, a to su Banat, Bačka, Srem, Slavonija i Baranja. Upravo su optanti deo te kolonizacione priče u kojoj su takođe i srpski ratni veterani, dobrovoljci iz dinarskih krajeva koji se ovde naseljavaju. Na prostoru od Virovitice do Vršca formirano je oko dve stotine naselja gde je živelo oko sto hiljada stanovnika - istakao je autor knjige dr Milan Micić.

Proces optacije pomagala država

Sama kolonizacija Srba iz Mađarske nije doboro organizovana i bila je aktivna u nekoliko etapa. U tom periodu iz Mađarske je u Kraljevinu Jugoslaviju prešlo oko 14 hiljada ljudi.

- Proces optacije svojim delovanjem pomagala je i zvanična državna politika Kraljevine SHS, sveštenstvo, učitelji, a izvori optacije su bili Baranja, područje oko Baje, Segedina i Budimpešte. Ova knjiga govori o njihovom životu, naseljavanju u kolonije gde ih ja nalazim u 31 koloniji. Sama kolonizacija je bila delimično organizovana, a najorganizovanija je bila 1924. godine. Razlog za to je i između ostalog jer je Kraljevina SHS bila tek formirana sa nizom drugih osnovnih problema – naglasio je Micić.

Teška sudbina optanata ponovila se i tokom Drugog svetskog rata kada je dobar deo njih proteran kako iz krajeva pod upravom NDH, tako i onih okupiranih od strane Mađarske.

- Optanti su za vreme Drugog svetskog rata negde iseljavani, a negde nisu. U Mađarskoj je važilo da oni stanovnici koji nisu bili mađarski državljani do 31. oktobra 1918. godine svi su proterani. Međutim, optanti su bili mađarski državljani, ali njihovo iseljavanje i pomeranje stanovništva zavisilo je od toga i da li su oni bili pripadnici srpskih, odnosno jugoslovenskih organizacija, da li imaju više imovine i u tim slučajevima je bilo različitih situacija - kaže Micić.

Beli Manastir kao pravo mesto za promociju knjige

Promocija u Belom Manastiru i Baranji imala je svoju svrhu jer u ovom kraju još uvek ima porodica, čak i čitavih naselja, čiji su preci optirali iz Mađarske u ove krajeve.

- Stupili smo u kontakt sa Maticom srpskom, odnosno sa sekretarom Milanom Micićem jer ovde na ovom području Baranje živi velik broj optanata, ljudi koji su se nakon Prvog svetskog rata naselili na ovo područje. Konkretno nama su zanimljivi optanti koji su se preselili ovde u Baranju gde imamo veliki broj porodica koje su se naselile u Belom Manastiru, Dardi, Popovcu, Branjini, Jagodnjaku, Bolmanu, a formirana su i tri naselja Uglješ, Majške međe i Švajcarnica kao posledica naseljavanja optanata u južne delove Baranje. Te veze sa starim krajem još uvek su žive i ima nekih pojedinaca i porodica koji još uveko odlaze u te stare krajeve, a sećanja na stari zavičaj su još uvek živa – istakao je predsedniik pododbora Prosvejete u Belom Manastiru Dejan Jeličić.

Promocija knjige Milana Micića održana je povodom 25 godina funkcionisanja pododbora SKD Prosvjeta u Belom Manastiru kao i povodom dana srpske nacionalne manjine u ovom gradu te je stoga organizovana i u saradnji sa Većem srpske nacionalne manjine grada Belog Manastira.

*Ovaj tekst je nastao u sklopu projekta „Tu gdje živimo“ koji je podržao Fond za poticanje pluralizma i raznovrsnosti elektroničkih medija Agencije za elektroničke medije.