Zaljubljenik u istoriju vinkovačkog kraja

U prvom delu feljtona pisali smo o porodici Georgević, dok je drugi deo posvećen sportskom i naučnom radu dr Joce. Iako je bio veliki ljubitelj sporta dr Jovan Georgević nalazio je vremena i da se bavi raznim istraživanjima pa je tako 1938. godine napisao jedan svoj manji rad posvećen prognozi vremena pod nazivom „Nešto o prognozi”. Posebno ga je zanimala istorija pa je tako iste godine napisao osvrt na prvu službenu knjigu vinkovačke Srpske crkvene opštine pod nazivom „Kritike o prvoj službenoj knjizi Srpske crkvene opštine, o Domovnom protokolu”. Pomenuti Domovni protokol sastavljen je, navodno, 1787. godine, a po sećanju ga je i po vlastitom pamćenju napisao tadašnji vinkovački prota koji je podatke morao da kombinuje jer su se vinkovački Srbi ranije krstili u Mirkovcima pa prota nije raspolagao sa matičnom knjigom krštenih.

Opsesija Rokovačkim zidinama

Dr Georgević napisao je i niz tematskih poglavlja, između ostalih i „Nešto o starim nazivima vinkovačkog naselja” u kom raspravlja o tome da li je ispravno ime Cibalis ili Cibalie tvrdeći da je ispravnije koristiti grčko-istočni naziv Kibalis, prema boginji Kibeli. Međutim, kako mu je nedostajalo više obrazovanja iz istorije i lingvistike njegova tumačenja stručnjaci su smatrali nedovoljno ubedljivim. Posebno se to odnosilo na Rokovačke zidine, za koje je on tvrdio da su ostaci Srpske pravoslavne crkve koja se nalazila nedaleko od manastira na desnoj obali Bosuta.

Da dublje istražuje Rokovačke zidine dr Georgević bio je podstaknut radom vojnog oficira Stefana Šulcera Migenburga (1802-1892) istaknutog mikologa (mikologija; nauka o gljivama) i čoveka koji se zanimao za prošlost Vinkovaca. Naime, dr Jovan Georgević uspešno je sa nemačkog preveo i objavio do tada neobjavljen Šulcerov tekst „Cibalis-Palina-Vinkovci, arheološko-istorijska skica”, a deo tog rada naveo ga je na sopstveno razmišljanje i istraživanje kojeg je rezultat bila njegova posebna studija u kojoj je naročito bilo naglašeno poglavlje pod nazivom „Pravoslavni manastir Rokovačka zidina”. U toj studiji on navodi niz dokaza za svoju tvrdnju da su Rokovačke zidine ostaci pravoslavnog manastira. Na taj zaključak naveli su ga položaj odabran za crkvu, zatim njen položaj u odnosu na strane sveta, podela crkvene lađe, a naveo je i svedoke koji su videli freske na njenim zidovima. Svojim očima su ih, tvrdio je on, videli već pomenuti Stefan Šulcer, zatim Jovanov otac Petar i izvesni Nikola Janković. Jedna od ikona iz Rokovačke zidine, zapisao je Georgević, nalazila se i u kući advokata Andrije Georgijevića u Vukovaru.

Stara fotografija ruševina Rokovačkih zidina

Svoje teze dr Jovan Georgević potvrđivao je i mišljenjem Andrije Luca profesora istorije na Univerzitetu u Gracu, koji je i sam bio Vinkovčanin. Prema nalazima iz Ratnog arhiva u Beču iz 1746/1756, kada je organizovana regularna Vojna granica, postojao je srpski manastir koji je potom ukinut, ali je u Vinkovcima bilo četiri monaha. Kao najjači argument u prilog tvrdnji dr Georgevića bila je katastarska karta izvedena iz vinkovačke gruntovnice, ali ona nije sačuvana.

Lokalitet nije arheološki istraživan sve do 2017. godine kada je vinkovački Gradski muzej otvorio probne sonde. Nakon arheoloških istraživanja Hrvatskog restauratorskog zavoda, koja su započela u leto 2019. godine, Opština Andrijaševci krenula je u proces obnove crkve.

Sada se navodi da su Rokovačke zidine ostaci zidane srednjovekovne crkve na posedu Hropkovo koje je bilo u vlasništvu feudalnih vlastelina iz porodice Botoša od Hropkova.

Pretpostavlja se da je crkvu sagradio Andrija Drugi Botoš, koji je umro početkom 1441. godine, ili ju je proširio prilikom dogradnje franjevačkog samostana u prvoj polovini 15. veka budući da se, kako su naveli, na crkvi vide i stilska obeležja ranijih razdoblja.

U izdanju vinkovačkog Gradskog muzeja 2011. godine objavljena je i Monografija „Rokovačke zidine” autora Anite Rapan-Papeše i Danijela Petkovića u kojoj je navedeno da su Rokovačke zidine „ostaci monumentalne jednobrodne crkve s polukružnom apsidom koja je bila posvećena Sv. Roku. Crkva je građena u dekadentnom romaničkom stilu s tragovima predgradnje u vrijeme kasne gotike. Tako se njena prvobitna gradnja može smjestiti u 13. st, a gotičke preinake vezane su za vrijeme izgradnje samostana u 15. st.”

Ruševine Rokovačkih zidina danas

Kako bilo, vidljivo je da istraživanja koja je vršio dr Jovan Georgević današnji stručnjaci nisu uzeli u obzir.

Osim što se s posebnom pažnjom bavio Rokovačkim zidinama dr Georgević sakupljao je i istorijske podatke o rodnoj Županji i okolnim selima, bavio se i kratkom istorijom Nuštra, pisao o prošlosti Vinkovaca, o poznatim vinkovačkim gostionicama, zgradama zanimljive arhitekture, osnivanju čitaonice i biblioteke, crkvi na Meraji i pevačkom društvu „Sloga” osnovanom 1872. godine.

Društvene aktivnosti dr Jovana Georgevića

Jovan Georgević bio je aktivni član društvenog života Vinkovaca i učesnik mnogih kulturnih događaja pa tako i osnivanja Gradskog muzeja o čemu svedoči i njegov tekst „Naš muzej i njegovi osnivači”.

Najviše pažnje i vremena posvetio je pisanju jednog većeg teksta pod nazivom „Prilozi za istoriju Srba u Sremu” čemu je posvetio gotovo 30 godina života. U svojim memoarima pomenuo je da je taj rad otkucao na pisaćoj mašini u pet primeraka i neobjavljenog ga spremio u svojoj kući. Međutim, taj rukopis danas se vodi kao izgubljen. Dr Jovan bavio se i fotografijom, a kao ljubitelj istorije bio je i strastven numizmatičar jer je numizmatika ovoj nauci veoma bliska.

U narodu omiljen i poznat kao dr Joca, Georgević je poznavao veliki broj ljudi, ne samo u Vinkovcima, nego i u vinkovačkom kotaru, a zbog teške privredne i socijalne situacije u tadašnjoj Jugoslaviji obilazio je svoje siromašne pacijente i svakog petka, vršio besplatne preglede, a besplatno im je delio i lekove koje oni nisu mogli sami da kupe. Za obilazak pacijenata koristio je iznajmljeni vinkovački fijaker. To svedoči o njegovoj humanosti i ispravnom poimanju Hipokratove zakletve zbog čega je u Vinkovcima ostao upamćen do današnjih dana.

Zbog njegovog posebnog odnosa prema pacijentima o njemu su se po gradu pričale razne šaljive anegdote koje su govorile o njegovom raspoloženju i optimizmu. Neke su govorile i o tome kako je svoje pacijente zastrašivao da bi ih disciplinovao i naveo da prihvate preporuke koje im je davao. Njegov bezbrižan život u Vinkovcima prekinuo je Drugi svetski rat.

Nastaviće se...

Izvori:

Dušan Sp. Vojvodić; „Znameniti Srbi vinkovačkog kraja”, Gradska biblioteka Novi Sad, Novi Sad 2004. godine.

Tomo Šalić; „Vinkovački leksikon”, Vinkovci 2007.

https://archive.ph/HIjP#selection-1113.10-1207.116

https://teawerner.wordpress.com/2013/01/09/zavirite-unutar-rokovackih-zidina/

https://archive.ph/HIjP

Vikipedija slobodna enciklopedija: Stefan Šulcer Migenburg