U Hrvatskoj 13. septembra počinje prva faza popisa stanovništva. Prvi put je otvorena mogućnost da se osobe koje su e-građani sami popišu. Ta mogućnost naročito je značajna za nacionalne i druge manjine jer im u potpunosti omogućava slobodno izjašnjavanje. Određena kolektivna prava pripadnika manjinskih zajednica, pa tako i srpske zajednice u Hrvatskoj, moguće je ostvariti u zavisnosti od udela u ukupnom broju stanovnika, a upravo se taj broj utvrđuje popisom stanovništva. To je posao koji Državni zavod za statistiku obavi svakih deset godina, što znači da od rezultata popisa zavisi mnogo toga u deceniji koja dolazi.
– Mnogobrojna prava koja pripadnici nacionalnih manjina koriste određena su brojem stanovnika i garantirana nizom pozitivnih propisa u Republici Hrvatskoj. Ono što uglavnom pominjemo je Ustavni zakon o pravima nacionalnih manjina. To znači da određeni procenat pripadnika srpske zajednice u određenoj sredini garantuje određeni nivo prava. Zbog toga je važno da se svi koji žive na ovom području popišu kako bismo dobili što realniji broj pripadnika srpske zajednice i kako bismo nastavili da koristimo prava koja nam pripadaju i unapredili isto. To je korišćenje jezika i pisma u službenoj javnoj upotrebi poznato kao dvojezičnost, zatim mogućnost obrazovanja na manjinskom jeziku i pismu, zastupljenost u predstavničkim telima na nivou gradova, opština, županija i na kraju zastupljenost u Saboru Republike Hrvatske kao najvišem predstavničkom telu – objašnjava saborska zastupnica SDSS-a Dragana Jeckov.
Kampanja „Budi e-Srbin“
Kako bi javnost i pripadnike srpske zajednice upoznali sa tim koliko je rezultat popisa stanovništva važan kampanju „Budi e-Srbin“ pokrenule su organizacije Srpski demokratski forum, Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“, Srpsko narodno veće i Zajedničko veće opština. Formiran je i koordinacioni odbor sa svrhom lakšeg i efikasnijeg provođenja popisa u srpskoj zajednici.
– Krenuli smo vrlo ozbiljno sa našom kampanjom Budi e-Srbin, učestvuju sve srpske organizacije koje postoje u Hrvatskoj. Važno je pokazati jedinstvo, jer je ovo decenijski posao i od rezultata će zavisiti niz naših prava u Republici Hrvatskoj. Mi kao zajednica treba da iskoristimo prednosti e-popisa, ali važno je napomenuti da će postojati i onaj klasični popis kada vam u kuću dolazi popisivač. Našu kampanju baziramo na slobodi izjašnjavanja svoje pripadnosti – ističe Jeckov.
Samopopis mogu koristiti i ljudi u inostranstvu
Do sada je u sklopu kampanje završen prvi ciklus radionica na kojima su građani informisani o značaju popisa te načinu provođenja i prednostima samopopisivanja putem sistema e-građanin.
– Prvi put imamo mogućnost samopopisa, čija je prednost to da nemamo kontakt sa popisivačem odnosno osobni intervju, nego mi samostalno popunjavamo popisnicu. Druga prednost je da popisnicu ne moramo ispuniti u jednom danu, nego više dana gde je najvažnije da završimo do 26. septembra kada je poslednji dan samopopisa. Još jedna prednost je to što državljani Republike Hrvatske koji se nalaze u inostranstvu, a privremeno su odjavili svoje prebivalište i imaju nameru povratka u Hrvatsku takođe se mogu samopopisati iz inostranstva. Kada završe samopopis dobiće jedinstveni bar kod koji popisivač mora da skenira na terenu. Taj bar kod se može poslati komšiji ili nekome ko će isti predočiti popisivaču ili ga jednostavno zalepiti na kuću ili stan – objašnjava predsednica Odbora za ljudska prava ZVO Marina Stojnović.
Problem kod samopopisa predstavlja to što sistem e –građanin nije još zaživeo kako se to očekivalo. Prema dostupnim podacima koristi ga oko milion i tristo građana Hrvatske.
– Mi apelujemo na našu srpsku zajednicu koja je u proseku 10 godina starija od većinskog naroda da se uključe u sistem e-građanin. Ne samo zbog ovog popisa nego da se uključe iz razloga što ta aplikacija pruža niz drugih mogućnosti. Možete izvaditi razne potvrde bez toga da idete u institucije i čekate u redovima. Zajedničko veće opština će pružati podršku asistentima i aktivistima prilikom popisa. Svi znamo da najveći broj pripadnika srpske zajednice živi na istoku Hrvatske gde je delokrug delovanja ZVO-a. Kada počne e-popis plan je da naši aktivisti pomažu ljudima starije životne dobi da se, ukoliko oni to žele, prijave u sistem e-građanin. Svaki radni dan od 8 do 15 časova građani se mogu javiti u Zajedničko veće opština za pomoć prilikom ispunjavanja popisnice ili otvaranja e-građanina – rekla je Stojnović.
O značaju popisa stanovništva govori i činjenica da su uporedo sa plakatima „Budi e –Srbin“ u javnosti pojavili i oni koji Srbe pozivaju da se izjasne kao hrvatski pravoslavci i pripadnici nepostojeće crkve u pokušaju da se srpski narod zbuni i zastraši.
