Nagrada Sava Tekelija Borivoju Čaliću

Nagrada Sava Tekelija koju je osnovao Savez Srba u Rumuniji dodeljuje se za životno delo iz oblasti književnosti, umetnosti, duhovnosti, istorije, nauke, muzike i za velika dela dobročinstva. U saradnji sa značajnim institucijama srpskoga naroda u Hrvatskoj, Mađarskoj i Rumuniji nagradu dodeljuje stručni žiri imenovan na četiri godine. Ovog puta žiri su sačinjavali predsednik Matice srpske Dragan Stanić, koji je ujedno i predsednik komisije, i članovi Pera Lastić (Mađarska), Đorđe Nešić (Hrvatska), Slavomir Gvozdenović (Rumunija) i Saša Jašin. Ovogodišnji dobitnik nagrade je istoričar kulture iz Vukovara Borivoj Čalić. Nagrada Čaliću uručena je 21. novembra u Temišvaru na svečanoj akademiji povodom Dana srpskog jezika u Rumuniji.

- Ogromna mi je čast što primam nagradu koja nosi ime Save Tekelije, jednog od najvećih dobrotvora u novovekovoj srpskoj istoriji. Njegov deda Ranko Tekelija oženio je 1711. Alku Rašković, kćerku oberkapetana srpske milicije Hadži Mojsija Raškovića, koji je imao sedište u Šarengradu kod Vukovara. Rodbinska veza dve najmoćnije srpske vojničke porodice u Habsburškoj monarhiji imala je karakter i važnog nacionalnog i društvenog događaja, pa su dolazak svatova u Šarengrad i raskošna svadba opevani i u pesmi Ženitba Ranka Tukelije – rekao je nakon uručenja nagrade njen laurelat Borivoj Čalić izrazivši tom prilikom i zadovoljstvo što je po prvi put u Temišvaru koga sa Vukovarom povezuju mnoge istorijske ličnosti.

- Na Temišvarski sabor 1790. stigao je iz Vukovara protojerej Ignjatije Mihailović. U kući blagočestivih vukovarskih trgovaca Mihailovića, kod kojih je često boravio Vuk Karadžić, rođena je 1802. Ruža Mihailović, mati Branka Radičevića. Njen sin Stevan i muž Teodor i danas počivaju na temišvarskom groblјu. Ovde je Branko ispevao svoju Devojku na studencu. Plemeniti i napredni građani, i temišvarski i vukovarski, pomagali su srpsku književnost i susretali se na stranicama sa spiskovima prenumeranata onovremenih srpskih knjiga. Stiglo je tako u Vukovar drugo godište Banatskog almanaha Dimitrija Tirola. A Brankova knjiga pesama iz 1847. došla je u 61 temišvarsku i 29 vukovarskih kuća. Povezao je ova dva grada i sveštenih Kuzman Stanić čiji se stolni srebrni krst, dar njegovih vukovarskih parohijana, čuva danas u riznici Saborne crkve u Temišvaru – podsetio je u svom govoru Čalić istakavši na kraju da je iskreno dirnut i da mu ova visoka nagrada dolazi kao prilog uverenju da je to što radi primećeno i da je imalo odjeka.

Biografija

Borivoj Čalić rođen je u Vukovaru 1. decembra 1961. godine. Studirao je pravo u Osijeku. Radio je u Gradskoj knjižnici Vukovar. Istražuje i proučava kulturnu prošlost Vukovara i vukovarskog kraja, srpsku kulturu 18. veka, a posebno život i delo Zaharije Orfelina. Studije i članke objavljivao je u Ljetopisu Srpskog kulturnog društva Prosvjeta i časopisima Prosvjeta, Identitet i Zarez (Zagreb), Luča (Subotica), Sremske novine i Sunčani sat (Sremska Mitrovica), Dometi (Sombor), Letopis Matice srpske (Novi Sad), Istraživanja (Novi Sad) i zbornicima Susreti bibliografa (Inđija) i Srbi u istočnoj Hrvatskoj (Osijek), Antika i savremeni svet (Beograd), Očuvanje nacionalnog identiteta zahvaljujući prožimanju kultura (Beograd). Sarađivao je na projektima Znamenite ličnosti Srema (Sremska Mitrovica), Leksikon pisaca Jugoslavije, Srpski biografski rečnik (Novi Sad), Srpska bibliografija: knjige 1868–1944 (Beograd), Srpska enciklopedija (Beograd) i Židovsko naslijeđe u Vukovaru.

Preveo je na savremeni srpski jezik Slaveno-srpski magazin Zaharije Orfelina (Banja Luka, 2018, 2019), te više Orfelinovih tekstova. Priredio je fototipska izdanja Azbučnika plaščanskog Lukijana Mušickog, prve srpske knjige štampane na teritoriji Hrvatske (1999) i Spomenicu Srpske pravoslavne crkve u Vukovaru Jovana Kozobarića (Zagreb, 2001), kao i Knjigu o Zahariji Orfelinu Laze Čurčića (Zagreb, 2002). Priredio je i objavio više rukopisa i dokumenata iz srpske kulturne prošlosti.

Za Antologijsku ediciju Deset vekova srpske književnosti, koju objavlјuje Izdavački centar Matice srpske u Novom Sadu priredio je 2011. knjigu Zaharija Orfelin u kojoj je, po prvi put u jednoj knjizi, objavlјen izbor iz dela ove velike stvaralačke ličnosti srpske kulture 18. veka. Za istu ediciju priredio je 2016. izbor iz dela Gerasima Zelića i Save Mrkalja. Objavio je i tri knjige: Orfelin (Vukovar, 1995), Tragovi u trajanju (Vukovar–Zagreb, 2014), U sazvežđu Orfelina (SKD „Prosvjeta” Zagreb, 2023.)