Otadžbini na dar

Knjiga Zadužbine u srpskom pravu: istorijski kontekst i savremeni izazovi je rukopis koji je proistekao iz doktorske disertacije „Pravni položaj zadužbina u srpskom pravu u evropskom pravnom kontekstu“ koju je Jelena Veselinov odbranila 2023. godine na Pravnom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu.

- Knjiga govori o mestu zadužbina u srpskom pravu kroz istoriju i njihovom pravnom položaju danas, ulozi stranog prava na oblikovanje zadužbina u važećem zakonu o zadužbinama, ali i o aktuelnim pitanjima u postupcima restitucije zadužbinske imovine i ponuđenim rešenjima. Posebna vrednost knjige ogleda se u sadržajnoj analizi i kritičkom osvrtu na rešenja državnih organa u postupku restitucije zadužbinske imovine u Srbiji. Ova naučna knjiga dodatno je obogaćena poglavljima koja se bave zadužbinama u zemljama Evrope kao i na koji način su evropske tendencije uticale na regulative Zakona o zadužbinama. Knjiga sadrži i značajne priloge kao i opsežnu literaturu i izvore - rekla je Veselinov.

Uz autorku knjige koja je upravnik poslova Matice Srpske predavač je bio i dr. Milan Micić, generalni sekretar Matice Srpske. Saradnja SKD Prosvjeta i Matice traje već nekoliko godina, a započela je po pitanju optanata.

-Jedna od bitnijih tema s kojom se Matica Srpska bavi jesu i zadužbine. Zadužbinarstvo u srpskom narodu je poznato još od ranog srednjeg veka no kada govorimo o modernom zadužbinarstvu  moramo početi sa Savom Tekelijom prvim doktorom prava u Srba. Nezaobilazna tačka u zadužbinarstvu jeste Matica Srpska i fond zadužbine Matice Srpske. Povratkom ili restitucijom imovine i zadužbina Matice Srpske bavi se naš pravni tim predvođen doktorkom prava Jelenom Veselinov -  istakao je Micić.  

Recenzenti knjige su prof. dr Dušan Nikolić, prof. dr Katarina Dolović, prof. dr Snežana Lakićević i prof. Dr  Slobodan Bjelica. Tekst je, kako navodi jedan od recenzenata, napisan na jasan i precizan način, jednako razumljiv onima koji se profesionalno bave pravom, ali i običnim građanima koji su zainteresovani za istorijske i aktuelne aspekte zadužbinarstva. Knjiga je zasnovana na višegodišnjim teorijskim istraživanjima i bogatom decenijskom praktičnom iskustvu koje je dr Jelena Veselinov u svojstvu upravnika poslova Matice srpske, sticala vodeći postupke restitucije zadužbinske imovine najstarije književne, kulturne i naučne institucije srpskog naroda. Kroz studiozno napisanih 256 strana knjiga čitaoca upoznaje sa istorijatom i određivanjem pojma zadužbina u Srbiji, nakon čega razmatra njihovu pravnu prirodu u širem smislu da bi se usmerila ka pravnom položaju zadužbina u Srbiji. U narednim poglavljima monografije, autorka analizira pravni položaj zadužbina kojima je nakon Drugog svetskog rata oduzeta imovina, nudeći zakonske, kao i naučne okvire, obogaćene praktičnim primerima i studijama slučaja. Mada je namenjena prvenstveno stručnoj javnosti, knjiga o zadužbinama u srpskom pravu svakako je rukopis koji se preporučuje i široj čitalačkoj publici. Pisana izvanrednim stilom, ona nas postepeno uvodi u niz zanimljivih tema koje se kreću u širokom spektru, od istorijata zadužbina u Srbiji, njihove pravne prirode, pravnog položaja zadužbinarstava na srpskim prostorima, do problematike njihovog pravnog položaja posle Drugog svetskog rata, zaključno sa razmatranjem pitanja položaja zadužbina na Starom kontinentu i uticaja tzv. evropske regulative na sadašnja zakonska rešenja u ovoj oblasti u Srbiji.

Dr. Jelena Veselinov je bila član radne grupe SANU, Beogradskog univerziteta i Matice srpske za pisanje predloga lex-specialis-a za restituciju imovine ovim ustanovama i njihovim zadužbinama. Svoja stručna zapažanja izlagala je na brojnim naučnim skupovima u zemlji i inostranstvu, a u okviru Matičinog Odeljenja za društvene nauke rukovodi naučnoistraživačkim projektom koji se temeljno bavi istraživanjem pravnog položaja zadužbina Matice od njihovog osnivanja do usvajanja aktuelnog zakona o zadužbinama i fondacijama.

Predstavljanje knjige Zadužbine u srpskom pravu: istorijski kontekst i savremeni izazovi održano je kao i svi ovogodišnji događaji pod pokroviteljstvom SKD Prosvjeta, pododbor Beli Manastir, s ciljem da se kroz kvalitetne programe dostojno obeleži 80. godina od osnivanja.

- Svim događajima zajednički je imenitelj hvale vredan jubilej, a to je 80. godišnjica od osnivanja SKD Prosvjeta, krovne kulturne i prosvetne institucije Srba u Hrvatskoj. Prosvjeta je bila i ostala čuvar srpskog identiteta i zato mi je iznimno drago da u svitanje tekuće godine možemo ugostiti ugledne goste iz Matice Srpske, usudim se reći naše prijatelje. Kada kažem naše prijatelje pri tome imam u vidu da sa ovom jednako tako uglednom institucijom, iz naše matične države, već izvesno vreme imamo odličnu saradnju, kao i da će se ta saradnja na obostrano zadovoljstvo nastaviti, a posebno po pitanju optanata. O optantima u Baranji s Maticom Srpskom već smo u Belom Manastiru imali okrugli stol povodom 100. godišnjice od optiranja srpskog stanovništva iz Mađarske, ali s obzirom da je to tema o kojoj se malo govori i piše mišljenja sam da imamo još puno toga za reći – izjavio je predsednik belomanastirskog pododbora SKD Prosvjeta Dejan Jeličić.