Usvojen novi Operativni program za nacionalne manjine za predstojeće četiri godine

Vlada Republike Hrvatske obavezala se da će u duhu tolerancije i pluralizma, te uvažavanjem različitosti na kulturnom i društvenom planu, doneti Operativni program nacionalnih manjina za period 2024. - 2028. godine što je i učinjeno na sednici Vlade 1. avgusta 2024. godine. Povodom donošenja novog Operativnog programa za nacionalne manjine za naredni period, razgovarali smo sa saborskom zastupnicom Draganom Jeckov i predsednikom Zajedničkog veća opština Vukovar Dejanom Drakulićem.

Šta je najbitnije istaći kada pričamo o Operativnim programima za nacionalne manjine i Odluci Vlade o njegovom usvajanju ?

Za nas, pripadnike nacionalnih manjina u RH to je ključni dokument kojim se određuju mehanizmi osiguranja zaštite prava svih  manjina, te podrške delovanju manjinskih organizacija i tela, a u skladu sa Ustavnim Zakonom o pravima nacionalnih manjina i drugim posebnim propisima. Ovaj dokument nastavak je kontinuiteta rada Vlade Republike Hrvatske i predstavnika nacionalnih manjina usmerenog ka unapređivanju postojećeg nivoa zaštite prava nacionalnih manjina i nastavak je na Operativne programe nacionalnih manjina za period  2021. - 2024. godine. Operativni program se sastoji iz dva dela, opšteg i posebnog za pojedine nacionalne manjine i obuhvata širok spektar prava koje treba ostvariti i unaprediti nivo postojećih prava  kako se garantuje Ustavom RH. Pojedine  programske aktivnosti koje su delimično ili nisu  provedene, preuzete su iz prethodnog perioda kao neostvarene, te su prihvaćene nove aktivnosti koje su istaknute kao neophodne za osiguranje ravnopravnosti i jednakosti svih nacionalnih manjina u društvu.

Koliko su važni  Operativni  programi za nacionalne manjine u Republici Hrvatskoj ?

Govorimo o strateškom dokumentu  u kojem se vrlo precizno navode pozitivne mere kojima će se kroz saradnju sa zastupnicima nacionalnih manjina i međusektorsko delovanje ministarstava osigurati provođenje prava  garantovano Ustavnim zakonom o pravima nacionalnih manjina te  ostvarivanje posebnih prava i sloboda pripadnika nacionalnih manjina. Posebna pažnja posvećena je  pravima  kao što su: služenje svojim jezikom i pismom, u privatnoj i  javnoj, te u službenoj upotrebi, odgoju i obrazovanju na jeziku i pismu, kulturnoj autonomiji, očuvanju i zaštiti kulturnih dobara i tradicije, pravo na očitovanje svoje vere, pristup sredstvima javnog informisanja na jeziku i pismu nacionalnih manjina, zastupljenost u predstavničkim telima na državnom i lokalnom  nivou te u upravnim i pravosudnim telima, učešće pripadnika nacionalnih manjina u javnom životu i upravljanju lokalnim poslovima putem veća i predstavnika nacionalnih manjina.

Koje su bitne izmene u odnosu na prethodni operativni plan ?

Sve one aktivnosti koje nisu  do sada  realizovane ili su nedovršene, involvirane su u nedavno usvojeni dokument uz navođenje novo predloženih mera kojima nastojimo odgovoriti svim neophodnim potrebama sredina nastanjenih nacionalnim manjinama. Tako da je ovaj ključni dokument obogaćen novim merama kojima će se osigurati ostvarenje kulturne autonomije, kontinuitet u radu udruženja i ustanova nacionalnih manjina, unapređenje odgoja i obrazovanja na manjinskim jezicima i pismima, nastavak provedbe i unapređenja programa za finansiranje projekata na područjima naseljenim pripadnicima nacionalnih manjina, obnova komunalne infrastrukture u  sredinama koje su nedovoljno razvijene, ravnomerna zastupljenost u državnim i javnim službama te suzbijanje govora mržnje i međuetničkog nasilja, posebno među mladima, te doslednu primenu dvojezičnosti u skladu sa Ustavnim zakonom o pravima nacionalnih manjina.

Na koji način i u kolikoj meri ste bili uključeni u donošenje operativnog plana ?

Radna grupa  koju smo oformili činili su naši najbolji stručnjaci i poznavaoci manjinskih prava i stanja srpske zajednice u RH, mahom mladih ljudi iz različitih delova zemlje i različitih profesionalnih sfera. Radili su na izradi osnovne strukture i opšteg dela, ali i dela Operativnih programa koji se odnose na srpsku zajednicu. Nakon toga, usledila je pregovaračka faza u kojoj smo, mi zastupnici nacionalnih manjina, vodili dijalog sa pojedinim ministarstvima. Članovima radne grupe se i ovom prilikom zahvaljujem na saradnji, te ističem da su pokazali posvećenost ovom važnom poslu zbog čega je Operativni program za nacionalne manjine sveobuhvatan, a  posebno deo koji se odnosi na srpsku nacionalnu manjinu je učinjen celovitim i vrlo sadržajnim sa konkretnim merama i nosiocima pojedinih aktivnosti.

Na čemu ste najviše insistirali ?

Insistirali smo na nastavku za nas važnim infrastrukturnim projektima reelektrifikacije, vodosnabdevanja, izgradnje i povezivanja cestama, unapređenju odgoja i obrazovanja na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu, posebno smo isticali neophodnosti provođenja Zakona o odgoju i obrazovanju u osnovnoj i srednjoj školi (članak 96.) kao i Zakona o odgoju i obrazovanju na jeziku i pismu nacionalnih manjina, koji se odnosi na status školskih ustanova na jeziku i pismu nacionalnih manjina, te provođenju odluke Ustavnog suda po kojoj se neće određivati donja granica broja učenika potrebnih za formiranje razrednih odeljenja u osnovnim i srednjim školama te usmerenja u srednjim školama za pripadnike nacionalnih manjina. Zalagali smo se za nastavak poduzimanja mera razvoja poduzetništva i obrta na područjima naseljenim nacionalnim manjinama, kao i na razvoju ruralnih sredina kroz dodatnu stručnu pomoć poljoprivrednim proizvođačima održavanjem edukativnih radionica za poticanje inovacija i digitalizacije u poljoprivredi, kao i za uvođenje novih tehnoloških procesa na demografski, ekonomski ili socijalno oslabljena područja koja su značajno ispod proseka nacionalne razvijenosti.

Istakli smo  potrebu za  obnovom kulturnih i sakralnih objekata važnih za srpsku zajednicu, te  za  jačanje kapaciteta i operabilnosti redakcije za manjine na HRT-u uz uključivanje pripadnika nacionalnih manjina jer do sada smo imali vrlo konkretne i opravdane zamerke na njihov rad. Često smo od načelnika slušali da je zbog sve starijeg stanovništva potrebno osigurati podršku  JLP(R)S za izgradnju, opremanje i održavanje multifunkcionalnih socijalnih centara, te centara i domova za starije u lokalnim, posebno ruralnim zajednicama. Nastavljamo sa merama kojima će se podržavati izgradnju, dogradnju, obnovu, opremanje i rad objekata i prostora udruženja i veća srpske nacionalne manjine, kulturno-umetničkih društava i sportskih klubova.

Vlada Republike Hrvatske će provođenjem Operativnih programa, poduzimati mere za poboljšanje uslova života i povećanje nivoa razvoja za pripadnike srpske nacionalne manjine kroz programe i projekte koji imaju razvojnu i socijalnu komponentu na područjima gde tradicionalno žive, a koja su devastirana. Posebnu pažnju posvetili smo prema nestalim i smrtno stradalim osobama za koje nije poznato mesto ukopa, te insistirali da se nastavi jednako postupanje, bez obzira na njihovu nacionalnu pripadnost. Važno je da ćemo nastaviti saradnju i  održavati  veze sa matičnom zemljom, Republikom Srbijom putem organizacija Srba u Hrvatskoj. Međuresorna koordinacija za praćenje provedbe Operativnih programa za nacionalne manjine kontrolisaće realizaciju  pobrojanih aktivnosti te  se sastajati barem jednom u dva meseca i izveštaj o provođenju dostavljati predsedniku Vlade.

Da li ste Vi, kao predstavnica srpskog naroda, zadovoljni novim operativnim planom ?

U  posebnom delu operativnog programa koji se odnosi na srpsku nacionalnu manjinu u kojem je istaknuta 51 preporučena mera, odnosno mehanizam poboljšanja stanja i položaja srpske zajednice u RH, vidljiv je kontinuitet koji treba da se nastavi kako bismo dosegnuli nivo poštovanja manjinskih prava koja treba da postanu standard koji ne može ili ne bi smeo zavisiti od toga ko je na vlasti jer odnos prema manjinama je slika demokratičnosti svakog društva. Zadovoljna jesam što je Operativni program za nacionalne manjine usvojen, bez obzira na sve prepreke na koje smo nailazili u pripremama, ali ono što nam sledi u narednom mandatu je realizacija istih, a to mene kao predstavnicu srpske nacionalne manjine najviše i zanima. Realizacija je ključna.

Operativni program bitan i za rad Zajedničkog veća opština Vukovar

Da je Operativni program za nacionalne manjine veoma bitan za rad i napredak srpske zajednice u Republici Hrvatskoj, govori i činjenica da je veoma bitan i za rad, kao i provođenje programa i aktivnosti Zajedničkog veća opština Vukovar.

- Operativni program za sve nacionalne manjine jeste od izuzetnog značaja s obzirom da određuje smernice kojim će se kretati Vlada, kao i programe i projekte koje će provoditi, na koji način će se poboljšati prava nacionalnih manjina, ali i povećati standard i način funkcionisanja krovnih organizacija. Prošli operativni program je bio u jednom momentu nadopunjen, s obzirom da su se u toku rada videle neke dodatne aktivnosti koje je bilo neophodno ubaciti u operativni program. Što se tiče novog operativnog programa za naredni period, očekujem da će omogućiti dovoljan okvir za normalno funkcionisanje krovnih organizacija srpske zajednice, ali i rešiti određena pitanja oko načina finansiranja krovnih organizacija, jer je do sada bilo određenih problema i nisu se mogli finansirati programi koji su bili neophodni za nacionalne manjine – istakao je predsednik ZVO-a Dejan Drakulić.