Dvadesete kod Milankovića

Dugogodišnji predsednik Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta“, a danas urednik Prosvjetinih izdanja Čedomir Višnjić promovisao je svoju najnoviju knjigu pod nazivom Dvadesete u Kulturno-naučnom centru „Milutin Milanković“ u Dalju.

Dvadesete sa podnaslovom „Propali izlet pukovnika Maksimovića“ su prva knjiga autora koja opisuje ovaj period, a izašla je u izdanju Srpskog narodnog veća dok su na promociji u Dalju pored autora govorili Jaroslav Pecnik i direktor KNC „Milutin Milanković“ Đorđe Nešić.

- U nekima od prethodnih knjiga Višnjić je imao neke junake kao što recimo romanopisac ima svoje likove i veže se za njih na neki način, a u ovoj knjizi autor teži sveobuhvatnosti da bi oživeo jedan potonuli svet. Ipak, i ovde ima nekoliko junaka koji su u prvom planu, među ostalima tu je i Svetozar Pribićević. Ovde su izneta osnovna mišljenja i stremljenja glavnih aktera zbivanja, a ono što čini suštinu priče to je kako se velika istorija prelama kroz život malih ljudi tako da ovde saznajemo o privatnom i društvenom životu seljaka, žandara, popova i učitelja, lovačkim i sokolskim društvima i svim drugim sitnicama koje čine život. Dvadesete daju novi pogled na period pred ujedninjenje i prvih pet godina u zajedničkoj državi u kojima će se formulisati problemi između Srba i Hrvata koji ni sto godina kasnije neće biti rešeni – rekao je na promociji knjige Đorđe Nešić.

Sa Višnjićevim radom i njegovim delima dobro je upoznat i osječki profesor Jaroslav Pecnik koji je i kao filozof poznaje srpsko-hrvatske odnosime kojima se bavi i sam autor.

- Čedo Višnjić je jedan čovek neobično važan za razumevanje hrvatsko-srpskih odnosa, odnosno ako govorimo o aktuelnom trenutku, osoba koja je sigurno najpozvanija da govori o tom razdoblju stvaranja i formiranja Jugoslavije i svih onih događaja koji su usledili između 1941 – 1945., odnosno devedesetih godina. On ne krije svoju poziciju i to nije neka isključiva pozicija nego pozicija poštenog čoveka koji priznaje da gleda na svet tako, ali da naprosto očekuje i sagovornike koji će učestvovati u toj nekoj debati, zapravo razbistriti sve one nesporazume koji se javljaju na relaciji hrvatsko-srpskih odnosa, a tih nesporazuma ima pregršt. Ovo je samo jedna od knjiga koje se bave razdobljem Jugoslavije, ali on nekako ide unazad, počeo je sa devedesetima, a sada piše o dvadesetima – naglasio je Pecnik.

Avgust 1995. kao motiv

Višnjić u svojim istraživanjima koristi zagrebačke fondove, odnosno fondove Hrvatskog državnog arhiva koji su izuzetno bogati i koji autoru omogućavaju dobru sliku toga vremena.

- Dvadesete donose još jednu priču o hrvatsko-srpskim odnosima, zapravo to je pokušaj da se vrati film unazad u odnosu na avgust 1995. godine. Nakon tri knjige o socijalističkoj Hrvatskoj vratio sam se u period nastanka zajedničke države, u priči o tim našim istorijskim senama kako ih zovem, Jugoslavija i komunizam, koji su obeležili naše dvadeseto stoleće, shvatio sam da se moramo vratiti u period nastanka, to je nešto što sam morao da učinim i što sam započeo radom na bibliografiji – kaže Višnjić.

Ovo je prva knjiga koja govori o periodu 1918-1923. godine, a autor priprema i drugu knjigu koja će obuhvatiti period od 1924. do 1929. godine, odnosno uvođenja diktature.

- Druga knjiga ide istim putem, koristiću istu prtinu kroz dokumente, sa akcentom na 1925. godini, jednoj od prvih prelomnih godina u hrvatsko-srpskim odnosima, odnosno godini kada je Svetozar Pribićević sišao sa vlasti i kada je proteran u opoziciju te se nikada više nije vratio na vlast.

Osnovni motiv Višnjićevog pisanja i istraživanja je da se pojasne događaji iz avgusta 1995. godine.

- Danas je to već zaboravljen datum, događaj koji je potonuo pomalo u mitske magle, jedni ga slave i pevaju o njemu hvalospeve, drugi ga komemoriraju, a meni se čini da o njemu treba govoriti kritički i sa razumevanjem. Naša pozicija je u tome jednostavna i ono do čega je nama stalo je puna istina i o toj istini moramo da govorimo jer mi nemamo drugog interesa i mi tu nemamo šta da skrivamo jer samo istina vodi u budućnost – zaključuje Višnjić.

*Ovaj tekst je nastao u sklopu projekta „Tu gdje živimo“ koji je podržao Fond za poticanje pluralizma i raznovrsnosti elektroničkih medija Agencije za elektroničke medije.