Veće Evrope: „Manjinski jezici u Hrvatskoj nedovoljno zaštićeni i vidljivi“

I dok u Hrvatskom saboru srpski zastupnici stalno trpe prigovore desničarski nastrojenih zastupnika zbog toga što im tokom rasprava „izleti“ i po koja srpska reč Veće Evrope skrenulo je Hrvatskoj pažnju na potrebu veće zaštite i promovisanja jezika manjina koje u njoj žive. Posebno se to odnosi na obrazovanje, javnu upravu i medije.

Ovu preporuku uputio je 8. decembra Odbor ministara Veća Evrope, a zasnovane su na osnovu izveštaja Odbora stručnjaka koji su se u tome vodili Evropskom poveljom za regionalne ili manjinske jezike. Kao jezici manjiskih zajednica u Hrvatskoj u Povelji su navedeni srpski,češki, mađarski, italijanski, rusinski, slovački, ukrajinski, slovenački, nemački, romski i istroromanski.

U Hrvatskoj svi navedeni jezici imaju različit stepen zaštite, a modeli prema kojima se provodi obrazovanje na jezicima manjina su A, B, i C.

U izveštaju Odbora stručnjaka ističe se da je broj časova na nekom od manjinskih jezika koji se održavaju u toku jedne nedelje nedovoljan, a kao primer je uzet model C prema kojem je predviđeno da nastava za manjine traje između dva i pet sati nedeljno, ali da se to obično svede na minimalan broj časova, odnosno samo dva časa nedeljno.

Građanskim odgojem, kao nastavnim predmetom obuhvaćeni su i istorija manjinskih jezika i kultura ali, kako se navodi u izveštaju, nije jasno kako to u praksi zaista izgleda.

Veće Evrope posebno ističe da u nekim dodatnim opštinama postoji interesovanje za učenje nemačkog i italijanskog jezika i da je posebno ugrožen istroromanski jezik koji se uopšte ne uči pa se preporučuje da ga se pod hitno uvede u sistem obrazovanja.

U izveštaju se navodi da su osim italijanskog jezika, koji je prisutan u javnom životu, ostali manjinski jezici lingvistički manje vidljivi i da bi trebali biti prisutniji u javnom prostoru.

Kada je reč o srpskom jeziku, Odbor ministara Veća Evrope ističe da je ćirilično pismo u opštinama i na javnim natpisima nedovoljno prisutno.

Stanje nije mnogo bolje ni u medijima jer na javnoj televiziji postoje samo dve emisije sa sadržajima o manjinama i na njihovim jezicima, „Prizma“ i „Manjinski mozaik“ koje imaju brojne nedostatke. To se pre svega odnosi na ograničeno trajanje, neredovnu upotrebu pojedinih jezika dok sadržaja na nekim manjinskim jezicima uopšte nema.

U svojim preporukamaVeće Evrope se poziva na uvođenje manjinskih jezika u „ravnopravnu i službenu upotrebu“  u više opština koje imaju dovoljan broj stanovnika koji govore određenim manjinskim jezikom. Ti jezici bi trebalo da se koriste i u radu regionalnih i lokalnih vlasti te u lokalnim ograncima državnih vlasti.

Shodno svemu što je u preporukama napisano Odbor ministara Veća Evrope pozvao je Hrvatsku i njene vlasti da do 1. marta 2023. godine podnesu izveštaj o preporukama za njihovo provođenje.