„U Zagrebu sahranimo 200 ljudi godišnje, ali nemamo nijedno venčanje“

S arhimandritom Danilom Ljubotinom razgovarali smo o stanju zagrebačke parohije i crkvene opštine Zagreb, ali i o faktorima koji su važni da bi srpski narod opstao u glavnom gradu Republike Hrvatske.

Dušan Velimirović 20.12.2019.
arhimandrit danilo ljubotina

Otac Danilo Ljubotina nekadašnji je pulski i perojski paroh te bivši predstavnik Srpske pravoslavne crkve pri sedištu Evropske unije u Briselu. Uz ova službovanja, u svojoj bogatoj biografiji ima zabeleženo i da je bio duhovnik u hramu Svetog Save na Vračaru. Odrastao u Peroju, potomak je crnogorskih iseljenika koji su iz svoje otadžbine u ovaj istarski gradić došli 1657. godine pod pritiskom Turaka.

Već je pet godina arhimandrit u parohiji zagrebačkoj, gde pomaže mitropolitu Porfiriju u pastoralnim poslovima, ali i drugim oblicima crkvenog i društvenog života od njegovog ustoličenja na dužnost u mitropoliji zagrebačko-ljubljanskoj.

Kako danas izgleda crkvena opština Zagreb, upoređujući je s nekadašnjim stanjem?

- Crkvena opština Zagreb danas je, da tako kažem, u nekoj materijalno normalnoj situaciji. Povratila je veći deo svoje imovine koji joj je bio oduzet. Nekada je bila jedna od najjačih crkvenih opština na ovom prostoru u periodu dužem od 200 godina. Razvijala se veoma brzo u 19. i 20. veku, imala je prvu školu i gimnaziju na srpskom jeziku u ovom gradu. Bile su škole na mađarskom i nemačkom, ali zagrebačka crkvena opština radila je na tadašnjem srpsko-hrvatskom jeziku. Pre dve godine slavili smo 200 godina Srpske gimnazije u Zagrebu, a njena naslednica je Pravoslavna gimnazija „Kantakuzina Katarina Branković“ koja broji oko 60 učenika gde nastojimo da sačuvamo svoju individualnost i da damo doprinos ovome zagrebačkom društvu. Nekada su u toj gimnaziji bili gradonačelnici, ugledni i bogati Srbi, predsednici advokatskih komora, predstavnici humanitarnih organizacija. To je vreme koje je daleko iza nas, oni su ostavili jedan veliki trag i sva imovina naše crkve je donatorska imovina velikih Srba uglavnom iz doba Austrougarske monarhije i Kraljevine Jugoslavije. Kada govorim o stanju u zadnjih pet godina od kako sam u Zagrebu, godišnje sahranimo više od 150 ljudi pa čak i 200, krstimo 15 do 20 dece ili odraslih, a ima godina kada nemamo niti jednog venčanja. Dakle, to je naša poražavajuća statistika.

Što se tiče pravoslavne veronauke, da li sem u Pravoslavne gimnazije „Kantakuzina Katarina Branković“ postoji još neki oblik učenja?

- Mislim da ne. Sve je to veoma skromno. To je problematika duge prirode. Srpske ustanove u Zagrebu su izašle iz nedara pravoslavne crkve koja je osnova srpskog naroda svugde, a posebno u dijaspori. Oni ljudi koji su se odrekli svog pravoslavnog bića, pogleda na život, morala i etike izgubljeni su kao deo našeg naroda.

Koliko vernika učestvuje na liturgiji? Da li ste zadovoljni brojem?

- Kako je došao novi mitropolit Porfirije koji je i mlad i agilan, on se toliko u ovih pet godina potrudio da sve učini za poboljšanje situacije u crkvenom okruženju. Svi zajedno se trudimo, održavamo mnogo predavanja, istupa, humanitarnih akcija ne gledajući na nacionalnu i versku pripadnost. Dnevno dajemo finansijsku pomoć najsiromašnijem delu ovoga grada. U šali pitam jednu gospođu: „Zašto prosite ispred naše crkve, pa nas Srba je sad jako malo u Zagrebu? Imate ogromnu katedralu.“, a ona mi kaže: „Vaši su milostivi i više daju.“ To je unutrašnji poriv orijentacije čoveka prema humanitarnom radu. Međutim mi nedeljom i praznikom, osim Božića i Vaskrsa, i možda kad je crkvena slava, imamo 100 do 150 ljudi na liturgiji, a ovaj grad je nekad imao preko 35.000 Srba, ali danas je sve manje vernika. Već sam rekao da imamo skoro svaki dan sahrane, a nekada i dve ili tri na dan. Kakva će biti naša daljna sudbina? Mladi ljudi, pa i stipendisti „Privrednika“ bi trebali da budu rasadnik omladine i svesti o svom samobiću, istorijskoj ulozi na ovom području i doprinosu civilizaciji i kulturi. Moramo da imamo kao iskru srpsku kulture i genijalnosti Teslu, Milankovića, Gavelu i sve koji su doprineli ovom gradu i šire te dali strahovite doprinose kulturi i civilizaciji uopšte.

Kakav je odnos sa ostalim verskim zajednicama u Zagrebu?

- Ne mogu reći da imamo problema, sa svima smo u veoma korektnom odnosu, iako svi znamo da nije lako radi opterećenja iz Drugog svetskog rata. Imamo česte susrete i dijaloge. Možda bi moglo biti i bolje, ali smo zadovoljnim sadašnjim odnosima. Pre svega smo dobri sa većinskom rimokatoličkom crkvom, ali i veoma bitnom islamskom zajednicom koja je sve veća i snažnija u Hrvatskoj. Naravno, imamo dobre odnose i sa protestantskom crkvom. Skoro smo imali zajednički koncert svih crkava i verskih zajednica u gradu Zagrebu u jednoj prekrasnoj sali.

Kakca je situacijа sa povratkom imovine SPC-a u Zagrebu?

- Sam grad Zagreb mislim da je povratio najveći deo imovine. Sav crkveni kapital koji je vekovno doniran crkvi nasledila je zagrebačka crkvena opština. Mislim da je problematičan, ali nisam sto odsto siguran, povratak velikih površina šuma koje su pripadale našim manastirima, a posebno Lepavini koja ima značajnu površinu nevraćene šume, a od toga bi manastir mogao da se izdržava.

 

*Ovaj tekst je nastao u sklopu projekta „Tu gdje živimo“ koji je podržao Fond za poticanje pluralizma i raznovrsnosti elektroničkih medija Agencije za elektroničke medije.