Eminentni govornici na svečanoj akademiji u Pakracu

Nizom svečanosti koje se održavaju u periodu od 20. do 22. septembra, u Pakracu se obeležava praznik Rođenja presvete Bogorodice koji je u narodu poznat i kao Mala Gospojina.

Dušan Velimirović 21.09.2023.
Akademija Pakrac Mala Gospojina Čedomir Višnjić

Pakrac je grad bogate istorije gde na svakom koraku možete doživeti duh srednjovekovnih utvrđenja, ostataka osmanlijske vladavine, poseda vlastele iz vremena Habzburške monarhije pa i spomenika NOB-a. Ujedno je i jedno od najvažnijih središta pravoslavnog sveta, sa bogatom bibliotekom, Vladičanskim dvorom i Sabornim hramom svete Trojice.

Uz pomenuti saborni hram, na pakračkom pravoslavnom groblju nalazi se obnovljena crkva Rođenja presvete Bogorodice koja je danas osveštana, upravo na sam dan praznika po kojemu nosi i ime.

- Crkva Rođenja presvete Bogorodice na Gavrinici je zapaljena tokom 1991. godine, a ostala je i bez krova. Nešto kasnije se naporima meštana uspelo pokriti, a u svim ovim godinama smo težili da je dostojanstveno uredimo. To smo i dočekali. Pre svega bih zahvalio ocu Đorđu Teodoroviću koji nas je vodio ka tom putu, kao i Srpskom narodnom veću, Ministarstvu regionalnog razvoja i fondova EU Republike Hrvatske, ali isto tako i mnogobrojnim donatorima, Pakračanima u inostranstvu i gradovima Pakracu, Lipiku i Požeško-slavonskoj županiji koji su nam pomogli - priča zamenik požeško-slavonskog župana i član Veća srpske nacionalne manjine Grada Pakraca Nikola Ivanović.

Do obnove Sabornog hrama svete Trojice, ova crkva je bila jedina pravoslavna crkva u upotrebi u Pakracu.

- Svakako da crkva koja je jedina bila u upotrebi tokom rata i poraća ima, možda kod mlađe generacije pravoslavnih Srba Pakraca veliko značenje jer su u toj crkvi i krštavani i okupljani da bi učili osnove hrišćanstva. Ovo je veliki dan za Srbe Pakraca, 300 godina proslavljamo Malu Gospojinu i nadam se da ćemo proslavljati još mnogo godina. Dočekali smo da, nakon što smo 30 godina u toj crkvi bili na liturgijama, nekad i kisnuli, sad zasja na pravi način - tvrdi naš sagovornik.

Crkva rođenja presvete Bogorodice Gavrinica Pakrac

Crkva rođenja presvete Bogorodice na Gavrinici

U predvečerje praznika, u gradskoj većnici Kurija Janković u Pakracu, održana je i svečana akademija povodom završetka obnove pomenute crkve na Gavrinici.

- Srbi u Pakracu vekovima proslavljaju Malu Gospojinu i upravo je to slava VSNM-a Grada Pakraca, tako da smo odlukom gradskog VSNM-a organizovali nekoliko aktivnosti u koje smo uključili i našu crkvu i parohiju, kao i sve naše srpske organizacije. Napravili smo i malogospojinsku nedelju u kojoj smo želeli da predstavimo svoju baštinu, tradiciju, običaje i kulturu, a svakako glavni deo nedelje jeste posvećenje obnovljene crkve Rođenja presvete Bogorodice na Gavrinici. Bitno nam je da započnemo novu tradiciju okupljanja i druženja kroz organizaciju svečane akademije na kojoj ćemo se zahvaliti svim ljudima koji su nam pomogli u nekom prethodnom periodu, ali i našem dosadašnjem svešteniku protojereju-stavroforu Đorđu Teodoroviću koji nam, nažalost odlazi iz Pakraca - navodi Ivanović.

Čedomir Višnjić: „Ovo je bilo jedno od velikih crkvenih i narodnih centara života Srba u Hrvatskoj“

U kulturno-umetničkom delu akademije učestvovali su hor Bogoslovije iz Sremskih Karlovaca, etno-grupa Dar iz Banjaluke i pevačka grupa Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta“ pododbor Pakrac-Lipik. Istoričar Čedomir Višnjić održao je predavanje o značaju Pakraca i njegovih stanovnika.

-  U ovom mestu Srbi su dobar deo istorije bili većinski narod. Naravno to je danas već zaboravljeno. Nalazimo se između, sa jedne strane, katedralne crkve svete Trojice, govorimo o Roždestvu Bogorodičinom na Gavrinici, a iza nas je pusto polje gde je bila parohijalna crkva svetog Ilije. Ovo je bilo jedno od velikih crkvenih i narodnih središta života Srba u Hrvatskoj. Ono što je smisao mog današnjeg govora je uspostavljanje naše istorijske geografije da naši mladi ljudi imaju šta poneti za sobom. Uz Pakrac, spomenuo sam i Dalj, Dvor na Uni, Severin i Plaški i takva mesta koja su danas sela, možda i neka vrsta za nas tužne satisfakcije, kad vidimo šta je od njih ostalo, danas kad više nisu ono što su bili istorijski. Takođe, govorio sam o pakračkim vladikama, o seobama, deobama i privilegijama, svemu onome što čini istoriju koju čini se, bar tako govori ishod, nismo uspeli u punoj meri da savladamo - priča Čedomir Višnjić o svom predavanju na svečanoj akademiji.

Nikola Ivanović Čedomir Višnjić izložba Stvaranje etno zbirke Srba pakračkog kraja

Nikola Ivanović i Čedomir Višnjić na izložbi Stvaranje etno zbirke Srba pakračkog kraja

Višnjić je poznat kao neko ko veoma studiozno proučava život Srba na teritoriji današnje Republike Hrvatske.

- Moram priznati da ja parcijalno proučavam neke istorijske periode. Ozbiljnije bavljenje takvim temama je posao za ekipu ljudi i više istraživača zavisno o vremenskim periodima. Ono što nas duboko sve podstiče je nepravda prema našem narodu i brisanje iz istorijskih istraživanja i istorijskih rezultata, odnosno eliminacija naše zajednice iz istorije. Nas bi najradije uvrstili da budemo poznati kao krivci. To nije pošteno, nema smisla i tome se suprotstavljamo, to je smisao onoga što radimo - zaključuje Čedomir Višnjić.

Uspostavljanje saradnje između Opštine Kula i Grada Lipika

Nakon pozdravnog govora episkopa pakračko-slavonskog Jovana, okupljenima na svečanoj akademiji, osim Višnjića i Ivanovića, obratili su se i potpredsednica Vlade Republike Hrvatske Anja Šimpraga i državni sekretar u Ministarstvu za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog Vlade Republike Srbije Ivan Bošnjak.

- Za mene je velika čast što sam ponovo ovde u Slavoniji. Mi smo danas imali dvostruki zadatak; da dođemo da u predvečerje praznika rođenja presvete Bogorodice budemo zajedno na ovoj svečanoj akademiji i da preko dana obavimo prvi sastanak sa rukovodstvom grada Lipika. Oni su izrazili želju, preko Nikole Ivanovića, da uspostave saradnju sa opštinama iz Srbije kako bi zajednički realizovali određene prekogranične projekte i sa mnom su danas predstavnici i rukovodioci iz opštine Kula. Sastanak je protekao veoma dobro i srdačno, predstavili smo se jedni drugima i pronašli mnoge zajedničke aspekte u kojima bi mogli da sarađujemo. Izražena je želja za nastavkom komunikacije i za upoznavanjem prvih ljudi grada Lipika i opštine Kula - naveo je Bošnjak.

Pojasnio je i na koji način Republika Srbija doprinosi opstanku Srba u ovim krajevima.

- Republika Srbija je i ove godine, u novoj vladi, kroz delovanje ministra bez portfelja i Uprave za dijasporu paralelno otvorila veliki broj letnjih kampova za učenike. Neka deca iz ovih krajeva su i bila deo tih kampova, a oni što ćemo tokom zimske sezone svakako raditi jeste da, u komunikaciji sa najvišim predstavnicima Hrvatske, kao i Srba u Hrvatskoj, nastavimo na rešavanju svih pitanja koje su predmet razdora između ove dve države, a paralelno sa tim trudićemo se da uspostavimo ekonomske kontakte jer smatramo da je to zajednička vrednost koja čitav ovaj kraj zapadnog Balkana i jugoistočne Evrope može u svim ovim trustnim vremenima i u geopolitičkim izazovima usmeriti jedne na druge, odnosno da ovaj naš zapadni Balkan postane zapadni balkon na kojem će se, kao u Romeu i Juliji susresti dve suprotstavljene strane - priča Bošnjak koji preko majke vuče poreklo iz Donjeg Čaglića nedaleko od Pakraca.

Ana Romanić Dragana Jeckov SNV

Predsednica VSNM-a Grada Pakraca Ana Romanić dodeljuje plaketu Slobodan Selenić za Srpsko narodno veće potpredsednici Dragani Jeckov

Na kraju svečane akademije dodeljene su i novouspostavljene plakete lokalnog manjinskog veća. Plaketu Nikola Miljanić Ratar dobio je Branko Jurišić zbog zasluga za reelektrifikaciju pakračkog kraja, plaketu Slobodan Selenić dobili su Milorad Pupovac i Srpsko narodno veće zbog doprinosa u izgradnji Srpske kuće, a plaketu episkop Miron Nikolić dobio je dugogodišnji pakrački paroh protojerej-stavrofor Đorđe Teodorović za svoju službu u ovom zapadnoslavonskom gradu.

U sklopu proslave Male Gospojine u Pakracu, postavljena je i izložba starih fotografija „Doprinos Srba u Pakracu“, kao i izložba „Stvaranje etno zbirke Srba pakračkog kraja“ koja može da se razgleda još danas i sutra od 8 do 15 časova u Srpskoj kući.

*Ovaj tekst je nastao u sklopu projekta „Tu gdje živimo“ koji je podržao Fond za poticanje pluralizma i raznovrsnosti elektroničkih medija Agencije za elektroničke medije.