Milorad Pupovac: „Ovi izbori doneće nove sazive i sastav veća koji će biti podmlađen”

Uoči izbora za manjinska veća koji će biti održani 7. maja razgovarali smo sa predsednikom Srpskog narodnog veća Miloradom Pupovcem o njihovom značaju, rezultatima koja su Veća postigla u proteklom periodu kao i o načinima na koji se može postići njihova jača uloga u očuvanju i unapređivanju prava srpske nacionalne manjine u Hrvatskoj.

Približavaju nam se novi izbori za manjinska veća koji će u Hrvatskoj biti održani 7. maja, zašto su ti izbori važni za Srbe koji ovde žive?

- Važni su zato što se na taj dan biraju Veća nacionalnih manjina pa i Veća srpske nacionalne manjine u Republici Hrvatskoj, opštinska, gradska, županijska i predstavnici. Veća su nacionalna samouprava manjina u Hrvatskoj i zato je važno da ljudi izađu na izbore, da prate informacije o izborima i da daju svoj glas i osnaže tu samoupravu koja je važna za učestvovanje u društvenom, kulturnom, obrazovnom i svakom drugom životu Srba u Hrvatskoj.

Srpsko narodno veće čiji ste predsednik nacionalno je koordinaciono telo srpske nacionalne manjine u Republici Hrvatskoj. Koliko ima Veća i kako funkcioniše ceo sistem, odnosno koja je najznačajnija uloga koju srpska Veća imaju u Hrvatskoj?

- Tih Veća će biti u preko 130 jedinica lokalne samouprave. U jednom delu se moramo potruditi da organizujemo ljude da bi se Veća oformila, ali za ovaj izborni ciklus to je oko 130 Veća koja će onda preko županijskih veća formirati novi saziv Skupštine i rukovodstva Srpskog narodnog veća. Po Ustavnom zakonu o pravima nacionalnih manjina oni imaju pravo učestvovanja u opštinskim većima i njihovom radu ali bez prava glasa. Međutim, mogu da učestvuju u raspravama, da iznose predloge, komentarišu predloge. Mogu to da čine u gradskim i županijskim skupštinama, usmenim ili pisanim putem i o svim stvarima koje se tiču života pripadnika nacionalnih manjina na tim područjima. Od ekonomskog, infrastrukturnog, obrazovnog, kulturnog, svega onoga što je važno za opstanak, za život, za uslove življenja pripadnika srpske nacionalne manjine na područjima opština, gradova, županija, sve je to u ovlašćenjima Veća.

Čini se da bi taj uticaj i uloga Veća nacionalnih manjina mogli da budu snažniji. Stiče se utisak da nije tako. Može li se to promeniti?

- Tamo gde su Srbi u većini kao što je u određenim opštinama na području istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema ili na povratničkim područjima tamo uloga Veća može biti samo podsticajna, eventualno korektivna. Tamo gde ne postoji lokalna izvršna vlast ili gde se ne učestvuje u lokalnoj izvršnoj vlasti, a pogotovo tamo gde nema ni većnika u opštinskom ili gradskom veću ili županijskoj skupštini, uloga Veća bi zaista mogla biti mnogo važnija nego što je to slučaj bio do sada. Tu ćemo morati da poradimo na tome, jer je jedan ciklus bavljenja Većima i edukacijama prošao. Ljudi su očigledno malo posustali, ali zato će ovi izbori doneti nove sazive i sastav veća koji će biti podmlađen i u kom će biti ljudi sa više snage i motiva da rade te poslove. Sa druge strane, biće više žena, više grupacija koji će svojim pluralizmom podsticati jedni druge na to što je njihov zadatak i uloga. Ponekad nije bilo jednostavno jer nisu imali potrebna sredstva i prostor za rad, ali sada, sa jačanjem naših institucija, kapaciteta i izgradnjom kulturnih centara i srpskih kuća u pojedinim sredinama to više ne bi trebao da bude izgovor da se ne može. Sada je samo potrebno da se pronađe adekvatan način rada.

Ovo su po redu šesti manjinski izbori koji se raspisuju svake četiri godine. Šta nam je protekli period pokazao? Možete li navesti primere gde su Veća srpske nacionalne manjine imala značajnu ulogu u rešavanju nekih pitanja ili uključenosti Srba u društveni život, koji su to slučajevi i u kojim delovima Hrvatske?  

- Ono što smo proteklih godina posebno hteli da unapredimo jeste koordinacija rada između veća, nevladinih organizacija kao što je Prosvjeta, Privrednik ili Zajedničko veće opština na ovom prostoru i saradnja sa novim i manjim organizacijama kao što je Srpski demokratski forum, Sportsko rekreativno društvo Srba u Hrvatskoj. Ta vrsta saradnje i koordinacije je bila u prvom planu bilo zbog kulturnih centara koji se rade, analize stanja u obrazovanju, bilo zbog stanja infrastrukture i slično. Možda je najznačajnija praktična stvar za ljude bila u tome da je, kada je na primer posredi neki komunalni projekat za opštinu, taj projekat imao mnogo više šansi da prođe i da dobije sredstva, ako su ljudi, koji su se prijavljivali na programe ministarstava, imali pozitivno mišljenje Veća srpske nacionalne manjine.

Pomenuli ste u čemu je značaj Veća srpske nacionalne manjine, ali postoje i mesta gde imamo pravo na izbore, ali nemamo kandidate. Zašto se to dešava?

- Postoji još barem četrdesetak opština i gradova gde nismo uspeli da organizujemo liste za ove izbore. Bez obzira što smo postavili kao ciljeve da svugde gde za to postoje pretpostavke organizujemo i liste nismo to uspeli. Povećali smo broj lista u odnosu na prošle izbore i sad ih imamo oko 130, ali mogućnost postoji u nešto više od 170 jedinica lokalne samouprave. To ćemo nastojati da uradimo i u ovom četvorogodišnjem razdoblju, da pripremimo ljude i dovoljno rano stvorimo pretpostavke da ljudi izađu na izbore.

Možete li za kraj da ocenite stanje unutar srpske zajednice  i hrvatskog društva uopšte. Popis stanovništva 2021. godine pokazao je ono što smo svi i očekivali, manje je stanovnika.  Manje je i učešće Srba u ukupnom broju stanovnika. Sada nas je svega 3,20% što je pad za nešto više od 1%.  Koliko se to oseti na terenu i na političkoj sceni? Da li su Srbi dovoljno aktivni, da li ima mladih? Kako nastaviti dalje i očuvati srpsku zajednicu? Znamo da prava Srba proizilaze i iz njihove brojnosti?

- Na terenu se to oseti zato što, nažalost, neka od naših naselja ostaju sa malim brojem stanovnika ili gotovo bez stanovnika. Takođe, značajan deo posebno na povratničkim područjima je starije stanovništvo i onda se oseti potreba da se posveti veća pažnja tim ljudima. Mi to radimo sa svojim programom „Od vrata do vrata” gde organizujemo prevoz i obezbeđujemo ljude koji su starijima na usluzi za obavljanje prevoza, bilo da treba otići do doktora, obaviti kupovinu ili odvesti korisnike do trgovine u najveće obližnje mesto, obaviti nekakav administrativni posao. Koliko čujem sa terena biće neophodno da se podignu kapaciteti za domove za starije osobe i za njihov smeštaj na principu dnevnog boravka. Što se tiče mladih ljudi, mi se sa više strana podmlađujemo, koliko god bilo teško da se mladi uključuju u politički rad. To radimo preko Političke akademije SNV-a, sa našim mlađim kolegama unutar SDF-a i njihovim programskim aktivnostima i što se toga tiče tu imamo još dovoljno kapaciteta za nekoliko generacija koje će moći da brinu o našim institucijama i o programima koji su neophodni za zajednicu.

Preostaje nam na kraju da pozovemo Srbe u Hrvatskoj da izađu na izbore 7. maja i na taj način ostvare svoja prava kao pripadnici najveće nacionalne manjine u državi.

- To doista jesu izbori za Veća našeg naroda i pozivam sve naše sunarodnjakinje i sunarodnike da izađu toga dana i daju svoj glas listama na kojima su ljudi koji bi trebali da služe pripadnicima našeg naroda i naroda u celini.