„Otvorena pitanja iz mirne reintegracije ostala su nerešena“

Intervju sa predsednikom Zajedničkog veća opština Dejanom Drakulićem.

Jadranka Jaćimović 11.01.2024.
Dejan Drakulić predsednik ZVO

Na mesto predsednika Zajedničkog veća opština Dejan Drakulić dolazi 2021. godine sa pozicije pomoćnika ministra uprave u Vladi Republike Hrvatske. Nakon više od dve godine mandata Drakulić, kao predsednik institucije, koja na istoku Hrvatske od mirne reintegracije brine o interesu srpskog naroda na ovom području, smatra da je potrebno ojačati ZVO učiniti ga dostupnim za sve građane te otvoriti za nove saradnje.

Kako biste komentarisali život srpskog naroda na istoku Hrvatske i koliko ZVO može uticati na pitanja koja se tiču kvaliteta života Srba?

- Život Srba na prostoru istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema i dalje je, nakon 26 godina od mirne reintegracije, opterećen nerešenim problemima, diskriminacijom i nesigurnošću. Brojni problemi kao što su oduzimanje stanarskih prava, nerešeni zahtevi za otkup stanova, diskriminacija prilikom zapošljavanja, administrativna diskriminacija po pitanju priznavanja upisa u matične knjige i pored sporazuma iz perioda mirne reintegracije o priznavanju upisa i preuzimanju matičnih knjiga, učestala privođenja istih osoba na obaveštajne razgovore i pritisak na njih da optuže nekog za ratni zločin, problemi vezani za prenos osnivačkih prava nad osnovnim školama sa županije na naše opštine, dvojezični nazivi mesta u našim opštinama, nerešen status Zajedničkog veća opština Vukovar, oduzimanje stečenih prava u postupku mirne reintegracije koja se tiču obrazovanja, tu pre svega mislim na ukidanje voditelja nastave u školama gde se program izvodi i na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu po modelu A, ukidanje smerova na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu u srednjim školama, proporcionalne zastupljenosti u pravosudnim telima i državnoj službi te druga značajna pitanja, bacaju senu na rezultate mirne reintegracije i govore o teškom položaju u kojem se nalazi srpska zajednica na ovim prostorima. Kada sagledamo sve probleme, možemo zaključiti kako su otvorena pitanja u mirnoj reintegraciji ostala nerešena i da je došlo do pogoršanja položaja Srba ukidanjem stečenih prava. Eklatantan primer narušavanja položaja srpske zajednice je pitanje bezbednosti naše dece u Vukovaru i zataškavanje nasilničkih i huliganskih napada na njih. Prikrivanje motiva napada, označavanje napada na našu decu navijačkim sukobom i nekažnjavanje odgovornih, doprinosi nesigurnosti mladih, ali i njihovih roditelja koji svaki dan razmišljaju kako će im se deca vratiti iz grada. Zajedničko veće opština ipak može svojim intervenisanjem, i u saradnji sa saborskim zastupnicima SDSS-a, da utiče na ishode pojedinih nastojanja da se ukinu prava Srba i zaustavi pokušaje narušavanja položaja naše zajednice. Za razliku od prethodnih godina, finansijska situacija Zajedničkog veća opština je stabilna te se putem kapitalnih ulaganja u opštine koje ulaze u sastav ZVO nastoji poboljšati standard srpske zajednice i ojačati infrastruktura.

Zajedničko veće opština putem kapitalnih donacija značajno ulaže u opštine sa područja svog delovanja. Šta su tačno kapitalna ulaganja i u šta ih usmeravate?

- Kapitalna ulaganja ili kapitalne investicije su sredstva namenjena za obnovu, uređenje, opremanje, izgradnju i unapređenje infrastrukture te jačanje kapaciteta srpskih opština i srpskih manjinskih veća u cilju zaštite i očuvanja kulturnog, verskog, jezičkog i nacionalnog identiteta. Opštine i manjinska veća putem konkursa apliciraju prema ZVO za sufinansiranje projekata koji su značajni za svaku sredinu pojedinačno. Uglavnom se radi o obnovi domova kulture i društvenih domova u našim opštinama, kupovini i uređenju manjinskih i etno kuća, obnavljanju stadiona i sportske infrastrukture i kupovini neophodne opreme za rad i uređenje prostora koji koriste manjinska veća. Prema najavama naših saborskih zastupnika, u 2024. godini ZVO će na raspolaganju imati 1.850.000 evra. Uz sredstva koja se koriste iz prethodnih godina, a s obzirom na to da je rok za realizaciju kapitalnih ulaganja često i duži od godinu dana, ove godine će biti realizovana kapitalna ulaganja u vrednosti više od 3.000.000 evra. Verujemo da će ova sredstva ojačati naše institucije i omogućiti nesmetan rad, kako institucijama tako i kulturno-umetničkim društvima i udruženjima, u periodu kada ne bude toliko sredstava te doprineti očuvanju naše kulture, običaja, jezika i pisma na ovom području.

Kapitalne donacije

Arhiva: Potpisivanje ugovora za kapitalne donacije

Kakva je situacija po pitanju delovanja srpskih organizacija na području ZVO-a? Postoje brojna udruženja građana, a tu su i VSNM. Da li postoji njihova, kako međusobna saradnja, tako i povezanost sa ZVO-om i koliko je ona značajna za život pojedinca?

- Zajedničko veće opština realizuje programe u saradnji sa više od 160 partnerskih organizacija, ustanova ili institucija. Manifestacije te bogat kulturni život na ovom prostoru dovoljno govore o snazi, brojnosti i radu naše zajednice. Koordinacija između naših organizacija postoji, a verujemo da može biti i bolja. Od prošle godine smo pokrenuli zajednički kalendar aktivnosti kako ne bi došlo do preklapanja programa i manifestacija, ali zbog gustog rasporeda i tematski vezanih programa, dolazi do istovremenog provođenja projekata. Skoro sve organizacije, zajedno sa Zajedničkim većem opština, provode programe i manifestacije koje doprinose očuvanju kulturnog, verskog, jezičkog i nacionalnog identiteta Srba na prostoru istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema. Protekle godine je ZVO u zajedničke programe sa našim partnerima uložio više od 480.000 evra.

Oni koji su na određeni način povezani sa ZVO primećuju promene, kako unutar ove institucije, tako i u njenom delovanju za vreme Vašeg mandata. Šta vas motiviše i koji su vam planovi u daljem radu po pitanju uređenja ZVO-a, ali i njegovog položaja i statusa u Hrvatskoj?

- Zajedničko veće opština Vukovar je institucija koja je nastala u postupku mirne reintegracije na osnovu Sporazuma o osnivanju i Odluke Vlade Republike Hrvatske. Kao takva zaslužuje da ima određeni status, a taj status se ogleda i u unutrašnjem uređenju te organizaciji institucije. Ukoliko mi sami ne budemo poštovali ZVO kao instituciju, neće je poštovati ni drugi. Cilj je ojačati instituciju tako što će svaki segment u strukturi, svaki odbor imati značaj i biti dodatno osnažen, kako u pogledu nadležnosti tako i u pogledu ljudskih potencijala. Mislim da ZVO treba da bude dostupan za sve naše građane, organizacija potpuno transparentna u radu i delovanju te otvorena za nove saradnje i povezivanje. Cilj nam je da uspostavimo saradnju sa svim opštinama u Republici Srbiji koje se graniče sa područjem delovanja ZVO. Na taj način ćemo biti bolje povezani sa matičnom zemljom i omogućiti našim građanima i udruženjima saradnju, očuvanje, kulture, tradicije i identiteta na ovom području, omogućićemo našim ljudima da putuju i upoznaju svoju matičnu zemlju. Što se tiče statusa, mislim da je važno, pored same registracije, da ZVO ima i određene ovlasti, tj. da ministarstva ili druga tela državne uprave prilikom donošenja akata moraju da sarađuju ili traže mišljenje ZVO, ukoliko se donose norme koje se tiču nacionalnih manjina, posebno srpske. Takav osnov postoji u Sporazumu o osnivanju ZVO, gde se u članu 10., između ostalog, kaže kako će ZVO razmatrati sve probleme iz delokruga rada sa nadležnim službama Sabora i Vlade Republike Hrvatske.

ZVO deluje kroz rad pet odbora čije su oblasti privreda, obrazovanje, kultura i sport, ljudska prava, mediji i vera. Jesu li odbori formirani tako da obuhvate sva područja značajna za očuvanja interesa i identiteta srpskog naroda sa istoka Hrvatske?

- Odbori Zajedničkog veća opština Vukovar definisani su Sporazumom o osnivanju i Odlukom Vlade Republike Hrvatske. Moguće je formirati osam odbora i to za finansije, informisanje, obrazovanje i kulturu, privredu, urbanizam i građevinarstvo, ljudska prava, raseljene osobe i izbeglice, zdravstveno socijalna pitanja i pitanja invalida te zaštitu i unapređenje okoline. U različitim periodima bio je formiran manji ili veći broj pobrojanih odbora. Danas je formirano pet odbora koji pokrivaju najznačajnije segmente važne za srpsku zajednicu, a to su: ljudska prava, obrazovanje, kulturu i sport, medije i verska pitanja te privredu. Ovakva struktura zadovoljava današnje potrebe zajednice, posebno ako uzmemo u obzir status i mogućnost delovanja institucije.

Na nedavno održanoj Skupštini usvojen je plan i program rada ZVO-a, koje su osnovne smernice u 2024. godini ?

- Cilj je da ZVO bude moderna, transparentna i prilagodljiva institucija koja je na usluzi našim opštinama i svim pripadnicima srpske zajednice sa područja delovanja. Važno je da naši građani znaju da imaju gde da se obrate i da će ih neko primiti sa razumevanjem, pomoći u skladu sa mogućnostima te, ako ne može pomoći, savetovati i usmeriti gde treba. Niko nema čarobni štap kojim će rešiti sve probleme, ali pokušavamo sistemski da jačamo naše vaspitne i obrazovne institucije, kulturno-umetnička društva, udruženja žena, privrednike, sportske klubove, lovačka društva i sve ostale segmente naše zajednice. Za nas je izuzetno važno vaspitanje i obrazovanje na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu po modelu A. To je način da našoj deci pružimo kvalitetnije obrazovanje i puno više sadržaja nego što bi imali u nastavi na hrvatskom jeziku. Učenici koji se obrazuju u nastavi na srpskom jeziku postižu odlične rezultate na županijskim, međužupanijskim i državnim takmičenjima, a to je pokazatelj da je postojeći sistem obrazovanja za nas primeren i jedini dobar. Zato apelujem na sve roditelje da decu upisuju u nastavu na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu, a mi ćemo se i dalje truditi da im omogućimo najkvalitetnije školovanje. Zahvaljujem se i nastavnicima i profesorima koji svojim radom i trudom doprinose jačanju naše zajednice tako što stvaraju buduće kadrove koji će preuzeti poslove i nastaviti da rade u našoj zajednici. Organizovanjem kvalitetnih i raznovrsnih programa želimo našim građanima da pružimo novo iskustvo i doprinesemo očuvanju kulture, tradicije, običaja, našeg nacionalnog identiteta i specifičnosti koje naša mesta nose. Prvi put su organizovane izložbe i džez koncerti, naučni skupovi, proširena izdavačka delatnost, pojačano proučavanje običaja i tradicije naših mesta. Sve je to doprinelo da našu instituciju i program približimo novoj publici. Na programima smo primetili prisustvo pripadnika srpske zajednice koji do sada nisu posećivali programe, ali i pripadnike većinskog naroda, što govori o kvaliteti i raznovrsnosti programa, o drugačijem doživljaju kulture i tradicije. Za nas je važan segment i pomoć privrednicima i poljoprivrednicima. Pisanje projekata i odlazak na sajmove doprinosi jačanju kapaciteta naših privrednika i gazdinstava. Prvi put smo organizovali odlazak pčelara na sajam meda, otvorili nove perspektive i saradnju sa prijateljima iz Republike Srpske. Izdvojili smo značajna sredstva za očuvanje tradicije naših fudbalskih klubova koji proslavljaju stogodišnjice postojanja. Počinjemo sistematski da pratimo procesuiranje naših građana i analiziramo procese, pomažemo kroz sekundarnu pravnu pomoć, jačamo kapacitete srpskih radio-stanica, uvodimo nove sadržaje. Verujem da ćemo u ovoj 2024. dodatno podići nivo naših usluga i građanima, pripadnicima srpske zajednice pružiti bolje korisničko iskustvo.

Koliko je trenutna finansijska stabilnost ove institucije povezana sa radom političkih predstavnika Srba u RH?

- Zahvaljujući koalicionom potencijalu SDSS-a i našim saborskim zastupnicima, kao i stavu premijera Plenkovića o potrebi da nacionalne manjine budu deo vladajuće većine i zajednički daju doprinos u razvoju Republike Hrvatske, naše institucije imaju stabilnu finansijsku situaciju. Takva stabilnost se odražava i na naša udruženja, klubove, ali i jedinice lokalne samouprave. Najbolji primer su kapitalna ulaganja koja su na raspolaganju nacionalnim manjinama, pa tako i nama Srbima. Problem finansiranja koji i dalje ostaje jeste kontinuitet u finansiranju i moguće je da se ovakva situacija ne ponovi već u sledećem budžetskom periodu. Još uvek se sećamo perioda kada naše institucije, pa tako i ZVO, nisu imale sredstva da zaposlenima isplate plate šest meseci. U takvim okolnostima trpe i udruženja građana i jedinice lokalne samouprave, tj. opštine koje su u sastavu ZVO.

Pišem i stvaram zvo dejan drakulić sara atlagić

Da li to znači da je sledeća izborna godina veoma značajna kad je u pitanju dalji napredak i razvoj u koji je ZVO u proteklom periodu značajno ulagao svoj rad i sredstava?

- Ove godine održaće se tri izborna ciklusa. Za nas su najznačajniji parlamentarni izbori. Od toga ko će da formira novu vladu i kakav će imati stav prema nacionalnim manjinama, zavisi položaj i finansijska stabilnost naših krovnih organizacija - ZVO i SNV. To će imati veliki uticaj i na ostale oblike organizovanja u našoj zajednici.

Jeste li zadovoljni sa odnosom matične države prema ZVO-u? Vidljivo je u budžetu za 2024. god da sredstva iz Republike Srbije čine samo oko 2 odsto budžeta ZVO-a?

- Možemo biti zadovoljni odnosom matične države prema našoj instituciji. Dobar broj kontakata zavisi od toga ko se nalazi na poziciji u državnim institucijama, ali za nas je važna institucionalna povezanost. Stvari se postepeno menjaju i saradnja se uspostavlja upravo na nivou institucija. Drago nam je što je naša matična zemlja u prilici da pomogne našoj instituciji i našim građanima. Sećamo se i perioda kada to nije bilo tako. Bez obzira na udeo u budžetu ZVO, sredstva koja se dobijaju iz Republike Srbije za nas su veoma značajna, posebno ako uzmemo u obzir uslove finansiranja iz budžeta Republike Hrvatske i kad vidimo da postoje troškovi koji nisu prihvatljivi. Finansiranje takvih troškova kroz projekte i budžet matične zemlje značajno doprinosi poboljšanju položaja pripadnika srpske zajednice na našem području.

Šta je ono što, osim izbora i burne političke scene, stanovnici istoka Hrvatske mogu da očekuju kada je u pitanju ZVO tokom sledeće godine?

- Dobar deo odgovora na ovo pitanje sam već naveo, ali svakako se može očekivati značajnije ulaganje u infrastrukturu, naša udruženja i institucije, kulturnu delatnost i očuvanje tradicije kulture i običaja te zaštitu naše baštine.